Het zou voor het eerst sinds de oprichting van de staat Israël in 1948 zijn dat er in de Joodse staat een Wagnerconcert wordt gegeven. Voor 18 juni stond een uitvoering van werken van de Duitse musicus op het programma. Op die datum had de universiteit van Tel Aviv een symposium over Wagner gepland, inclusief een concert van een Israëlisch symfonieorkest.

Die uitvoering gaat niet door. Nadat bekend was geworden dat er op de conferentie werken van Wagner zouden worden gespeeld, brak een storm van protest los. Vooral overlevenden van de Holocaust roerden zich geducht. Donderdagmorgen werd bekend dat het concert wel doorgaat, maar op een andere datum en op een andere plaats.

Richard Wagner (1813-1883) was een beruchte antisemiet en de favoriete componist van Adolf Hitler. Zijn muziek ligt daarom extreem gevoelig in Israël.

Wagner publiceerde in 1850 onder schuilnaam in het Neue Zeitschrift für Musik het essay ”Het jodendom in de muziek”. In dat stuk viel hij vooral Joodse musici aan, maar hij stelde ook dat Joden in het algemeen „een schadelijk en vreemd element in de Duitse cultuur vormen.”

Over de daadwerkelijke invloed van Wagner op de nazi-

top bestaat overigens nogal wat verschil van mening. Hitler liet weliswaar tijdens bijeenkomsten eindeloos werken van Wagner ten gehore brengen, maar

volgens historici was dat lang niet altijd tot genoegen van andere partijbonzen.

Ook over de beweringen dat muziek van Wagner in de vernietigingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gespeeld, bestaat onduidelijkheid.

Hoe dan ook hebben de antisemitische inslag van Wagner en de associatie met het nazi­regime de afgelopen decennia tot een officieuze boycot van de Duitse componist in Israël geleid.

Het geplande Wagnerconcert in Tel Aviv leidde dan ook tot grote verontwaardiging, onder meer bij het Centrum van Holocaustoverlevenden. „Dit is emotionele marteling voor overlevenden van de Holocaust”, aldus vicevoorzitter Uri Chanoch in een brief aan de universiteit van Tel Aviv. „Wagner voorzag de nazi’s van inspiratie en er is een directe link tussen hem en de Holocaust.”

De universiteit van Tel Aviv, geschokt door de plotselinge ophef, houdt vol dat zij niet wist dat er op 18 juni werken van Wagner ten gehore zouden worden gebracht. „We hebben klachten en boze protesten ontvangen die opriepen tot afgelasting van deze omstreden bijeenkomst. Hiermee ga je een rode lijn over. Dit zou het Israëlische volk in het algemeen en overlevenden van de Holocaust in het bijzonder diep beledigen.”

De Israel Wagner Society veegt de vloer aan met de verklaring van de universiteit. „Totale afschuw”, was het commentaar van oprichter Jonathan Livny eerder deze week in het Britse dagblad The Guardian. Volgens hem waren het programma van het symposium en de identiteit van de deelnemers van het begin af aan duidelijk gemaakt. „Het excuus dat zij er niet van wisten is volkomen belachelijk en een klinkklare leugen.”

Het is overigens niet voor het eerst dat de muziek van Wagner tot publieke ophef in Israël leidt. In 2001 liet de gevierde Joodse dirigent Daniel Barenboim een stuk van de Duitse componist uitvoeren op een Israëlisch festival. Diverse luisteraars verlieten toen uit protest de zaal.