Het duurt nog meer dan een jaar voordat de Amerikanen begin november volgend jaar hun president, hun parlement en tal van regionale en lokale afgevaardigden kiezen.

Voor die verkiezingen is geld nodig, veel geld, en elke politicus die volgend jaar gekozen of herkozen wil worden, schuimt nu al het land af op zoek naar kostbare dollars waarmee hij of zij straks een staf, reizen, bijeenkomsten en vooral mediacampagnes moet financieren. ”Fundraising” heet dat en de mate waarin een kandidaat succesvol is in fundraising bepaalt voor een groot deel zijn kansen om gekozen te worden. „Reclame is in dit land uitgevonden en Amerikanen zijn daar vatbaar voor, of het nu om waspoeder of om een politicus gaat”, aldus verkiezingsspecialist Gary Jacobson van de universiteit van Californië in San Diego (Californië).

Burgers of bedrijven kunnen politieke kandidaten direct steunen met maximaal 2000 dollar (1800 euro). Het gaat hier om zogeheten ”hard money”, geld dat direct bestemd is voor de kandidaat. Tot voor kort kon men ook ”soft money” schenken. Dat ging naar bijvoorbeeld de Republikeinse of de Democratische partij, die dat geld officieel alleen mocht gebruiken voor algemene campagnes. Maar de grens tussen een algemene campagne en de persoonlijke campagne van bijvoorbeeld een presidentskandidaat is moeilijk te trekken.

Omdat grote organisaties en vooral grote bedrijven enorme bedragen stortten om via de indirecte weg van de soft money bepaalde kandidaten te steunen, heeft men daar na de laatste verkiezingen een eind aan gemaakt. Het waren vooral de Democraten die minder profiteerden van het kapitaalkrachtige bedrijfsleven dan de Republikeinen, die aandrongen op deze hervorming. President Bush en de meesten van zijn Republikeinse partijgenoten voelden weinig voor deze hervorming, maar de verschillende bedrijfsschandalen holden deze weerstand uit. Enron, waarmee de schandaalreeks begon, bleek namelijk een belangrijke financier van de Republikeinen en van Bush persoonlijk geweest te zijn.

Corrupte bedrijven die zo’n belangrijke invloed hebben op de uitkomst van verkiezingen! Dat kon zelfs Bush niet meer goedpraten, daarom gaf hij zijn verzet tegen de hervorming van de financiering van verkiezingscampagnes op. Dus geen soft money meer. Daar stond tegenover dat de persoonlijke bijdrage in hard money werd verhoogd van 1000 tot 2000 dollar. Vooral in het Democratische kamp werd een zucht van verlichting geslaakt. Er zou voortaan sprake zijn van eerlijker concurrentie tussen de partijen. Maar men hield geen rekening met nieuwe mogelijkheden die volgens het hervormingsplan volledig legaal zijn.

Het systeem bijvoorbeeld van de ”bundlers” oftewel de bundelaars. Wat doen die bundelaars? Die gebruiken hun adresboek -zowel zakelijk als persoonlijk- om geld in te zamelen. Collega’s worden aangespoord om bij te dragen, evenals zakenrelaties, ooms en tantes. Op deze manier heeft president Bush al 40 miljoen dollar ingezameld voor zijn (her)verkiezingskas voor volgend jaar. Dat is meer dan al zijn Democratische concurrenten bij elkaar hebben! „Hier spelen twee factoren mee in het voordeel van Bush. In de eerste plaats zijn er meer welgestelde Republikeinen die 2000 dollar kunnen missen dan Democraten. In de tweede plaats is hij bijzonder populair onder zijn partijgenoten, terwijl sommige Democratische kandidaten binnen hun eigen partij nauwelijks bekend zijn”, aldus Jacobson.

Hij wijst erop dat de Republikeinen dit systeem afgekeken hebben van de Democraat Bill Clinton, die op deze manier voldoende geld inzamelde voor zijn herverkiezing van 1996. „Clinton kan na twee ambtstermijnen niet meer herkozen worden. De enige die eenzelfde aantrekkingskracht heeft als de ex-president -binnen de Democratische Partij dan welteverstaan- is zijn vrouw, senator Hillary Rodham Clinton. Maar die wacht waarschijnlijk haar tijd af tot 2008, wanneer de populaire Bush moet opstappen en de Republikeinen dan een -onvermijdelijk zwakkere- opvolger moeten kiezen”, meent Jacobson.

Kandidaten kunnen ook aanspraak maken op algemene steun uit de schatkist. Dan wordt ongeveer 30 procent van wat de kandidaat zelf inzamelt nog eens extra betaald uit algemene fondsen. Dat betekent wel dat de kandidaat dan beperkingen aanvaardt voor zijn verkiezingsuitgaven. Wie denkt deze steun niet nodig te hebben -of wie zelf voldoende geld heeft, zoals de Republikein Steve Forbes in 2000- die is niet aan die beperkingen gebonden. Met zijn 40 miljoen dollar in kas is Bush inmiddels goed op weg naar zijn doel, namelijk 200 miljoen dollar inzamelen voor alleen de voorverkiezingen volgend jaar. Daarna hebben de kandidaten die aan de eindrace mogen meedoen recht op 75 miljoen dollar uit de schatkist.

„De hele machine van het Witte Huis is nu al gericht op het inzamelen van geld. Fundraising-diners -je krijgt soms niet meer dan een hotdog en een biertje- à raison van 2000 dollar. En dan mag je even kijken naar Laura Bush of naar vice-president Dick Cheney. In een enkel geval komt de president zelf even een halve minuut op het toneel. Dan moet hij weer door naar het volgende evenement. Tegen zo’n massale operatie is het moeilijk opboksen als eenzame Democratische -en soms weinig bekende- kandidaat”, meent politiek analist Thomas Mann van het Brookings Research Instituut in Washington (DC).

De mate van succes bij fundraising is onder de Democraten overigens een graadmeter voor de kans op de Democratische presidentskandidatuur volgend jaar. Tot ieders verbazing blijkt de tamelijk onbekende oud-gouverneur van Vermont, Howard Dean, het hier veel beter te doen dan zijn concurrenten, inclusief de bekende senator Joseph Lieberman, die in 2000 als vice-presidentskandidaat aan de zijde van Al Gore vocht om de gunst van de kiezers. Lieberman beschuldigt Dean er intussen van „te links” te zijn, waardoor hij gematigde Democratische kiezers zou afschrikken. „Dat is natuurlijk precies wat de Republikeinen willen, namelijk dat de Democraten elkaar onderling afmaken. Ga er maar van uit dat Bush volgend jaar herkozen wordt, tenzij er nog ernstige dingen gebeuren in Irak of op het gebied van economie en werkgelegenheid. Dat zijn z’n zwakke punten. Op financieel niveau is de verkiezingsstrijd al in volle gang en volgens mij zelfs al bijna beslist”, aldus Mann.