In die laatste fase zullen twee bijzonder belangrijke hoofdstukken aan de orde komen: Srebrenica en Sarajevo. De Bosnische moslimenclave Srebrenica, die onder bescherming stond van de Nederlandse VN–militairen van Dutchbat, werd in juli 1995 veroverd door de Bosnische Serviërs, waarop een massaslachting volgde onder de moslimmannen en –jongens.

Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië waar de moslims de dienst uitmaakten, werd tijdens de oorlog (1992/95) belegerd door de Serviërs. De stad was toen vrijwel dagelijks in het wereldnieuws, vanwege de honger, de sluipschutters en artilleriebeschietingen van de omliggende heuvels.

Het Milosevic–proces is begonnen op 12 februari 2002. Tot nu toe waren alleen de aanklagers aan de beurt om hun getuigen op te roepen en hun bewijsmateriaal te presenteren, inzake Kosovo, Kroatië en Bosnië. In het sterk Angelsaksisch getinte rechtsysteem van het VN–tribunaal mag de verdachte, die zich zelf verdedigt, de getuigen van de aanklagers aan een kruisverhoor onderwerpen om het bewijs te ontkrachten.

Milosevic is aangeklaagd wegens genocide (volkenmoord), oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. De rechters van het VN–hof in Den Haag zetten de aanklagers onder druk om de presentatie van hun bewijs nog dit jaar af te ronden. Dan is de ex–president van achtereenvolgens Servië en Joegoslavië aan de beurt met zijn getuigen.

Als hij daarvoor volgens het gelijkheidsbeginsel even veel tijd krijgt als de aanklagers, wordt de laatste getuige á decharge ergens in 2005 opgeroepen. De rechters kunnen de tijd van Milosevic echter beknotten, bijvoorbeeld als zij de voorgestelde getuigenissen niet ’relevant’ vinden voor de zaak.

Over die presentatie van het bewijs van Milosevic wordt naar verwachting begin september stevig ’onderhandeld’ tussen de verdachte en de rechters. De verdediging heeft namelijk nog niet, zoals eigenlijk verplicht is, een schriftelijke uiteenzetting ingediend over hoe zij het bewijs wil gaan voeren. Als de standpunten van de verdediging van tevoren bekend waren geweest, had dat de aanklagers wellicht kunnen helpen om de presentatie van hun ’case’ te stroomlijnen.

Wat wel bekend is, is dat Milosevic een hele reeks (voormalige) hoogwaardigheidsbekleders wil oproepen, zoals president Chirac van Frankrijk en ex–president Clinton van de VS. Ook is bekend dat Milosevic er een aantal complottheorieën op nahoudt over veronderstelde anti–Servische samenzweringen.

Na de getuigen van Milosevic komt er, als de partijen erom vragen, nog een ’tweede ronde’ met getuigen á charge en á decharge, en dan misschien nog getuigen die door de rechters worden opgeroepen.

Het mammoetproces dreigt verdere vertraging op te lopen door Milosevic’ slechte gezondheid. Het eerste proces tegen een voormalig staatshoofd voor een VN–tribunaal is al tien keer onderbroken geweest wegens de slechte gezondheid van de verdachte.

’Slobo’, die deze week woensdag, tijdens het reces van het tribunaal, 62 is geworden, heeft regelmatig te kampen met hoge bloeddruk en uitputtingsverschijnselen. Nu lijken er volgens geruchten in doorgaans goed ingelichte kringen ook nierproblemen bij te zijn gekomen, ook al wordt dat door het tribunaal uit privacyoverwegingen niet bevestigd. Voor het zomerreces vroeg Milosevic om een pijnstiller, voor het eerst zoals hij toen zelf zei.