Tientallen bebaarde jonge mannen in kaftans en met gehaakte hoofdbedekking die de politie te lijf gingen met stokken, stenen en messen, zorgen in de aanloop naar de Duitse deelstaatverkiezingen van morgen in Noord-Rijnland-Westfalen voor ontzetting in Duitsland.

„Een nieuwe dimensie van geweld”, noemde de deelstaatminister Ralf Jäger het optreden van een grote groep gewelddadige salafisten in Bonn vorige week zaterdag. In de stad raakten bij de confrontatie 27 politieagenten gewond, van wie er 2 door messteken slecht aan toe waren. Zo’n honderd als salafist bekendstaande raddraaiers werden vastgenomen. De Moslimraad distantieërde zich van het geweld van de salafisten.

De salafisten zochten de confrontatie uit woede tegen het tonen van de beruchte Mohammed­karikaturen door de anti-islamitische, rechts­extremistische partij Pro NRW in diverse steden. Volgens de peilingen zal Pro NRW de kiesdrempel van 5 procent bij lange na niet halen.

Tot voor kort waren de salafisten voor het grote publiek onopgemerkt gebleven. Van de ongeveer 4 miljoen moslims in Duitsland zijn er volgens grove schattingen slechts 5000 salafist. Ze beschouwen zich als de ware moslims, die de Koran letterlijk nemen en pleiten voor de invoering van het islamitische recht, de sharia. De democratische waarden en westerse levensstijl keuren ze af, maar ze staan achter dood door steniging. Enkele honderden aanhangers van de groep worden aangeduid als jihadistische salafisten, omdat ze geweld goedkeuren als middel om de „goddelijke staat” te bereiken.

Gevaar

De meeste salafisten zijn echter niet van de jihadistische weg, maar van de dawa, het missioneren. De afgelopen maanden vestigden de salafisten de aandacht op zich door het uitdelen van Korans in winkelstraten van diverse Duitse steden. Velen, onder wie de minister van Binnenlandse Zaken, Hans-Peter Friedrich, zagen daarin een pr-stunt van de beweging om aanhangers te rekruteren.

De salfisten baren de veiligheidsdienst echter al langer zorgen. Alhoewel de jihadistische salafisten speciaal in het oog worden gehouden, schat de veiligheidsdienst het salafisme als geheel als een potentieel gevaar in voor de westerse waarden. „Niet alle salafisten zijn terrorist, maar iedere ons bekende jihadistische terrorist had ergens wat met het salafistische milieu te maken”, vatte de chef van de Duitse veiligheidsdienst, Heinz Fromm, een jaar geleden het geweldspotentieel samen.

Herbert Busch van het voorlichtingsbureau over religieus fundamentalisme in Mönchengladbach, ondergebracht bij het bisdom Aken, verwondert zich niet over het optreden van de salafisten. „Je kon het zien aankomen. Deze stroming leeft van de confrontatie, van het zich afgrenzen van de maatschappij.”

Busch, sociaaltherapeut in religieuze vragen, werkt bij een van de weinige bureaus die zich op jongeren richten die vatbaar zijn voor het salafisme. Het voorlichtingsbureau ontstond nadat de salafistische vereniging Einladung zum Paradies (Uitnodiging tot het paradijs) in Mönchengladbach een scholingscentrum wilde openen.

Onvrede

Alhoewel niet verbaasd is Busch toch geschokt „hoe gemakkelijk jongeren blijkbaar voor een haatideologie als het salafisme te winnen zijn.”

Volgens Busch zijn de salafisten in feite de verliezers van de moderne samenleving, die zich organiseren en laten verleiden door demagogische predikers. Het gaat om moslimjongeren die hun plek niet kunnen 
vinden en zoekende zijn. 
Maar opvallend vaak duiken er ook jongeren zonder moslimachtergrond op die bij de salafisten echter een simpel 
antwoord vonden op hun onvrede.

Wat er tegen het salafisme te doen is? Op tijd interveniëren, zeggen experts. „Dat is echter moeilijk, omdat de salafisten niet allen dezelfde achtergrond hebben”, zegt salafisme-expert Claudia Dantschke.

De boodschap van de salafisten is verleidelijk. Dantschke: „Salafisten hebben een simpel antwoord voor jongeren die zoekende zijn of in een crisis zitten. Dit is goed en dat is fout. Zwart-wit. De andere, gematigde moslimverbanden hebben juist moeite om jongeren met geloofs- of zingevingsvragen te bereiken.”

Na de gewelddaden in Bonn gaan er stemmen op om de salafistische verenigingen te verbieden. Maar verenigingen zoals Einladung zum Paradies zijn niet zomaar te vangen. Ze duiken ergens anders weer op onder een andere naam.

Bekeringen tot salafisme

Eric, Filip, Thomas, Luisa, Harry, Denis, enkele namen van jongeren die zich de afgelopen jaren in naam van de islam wendden tot de gewapende strijd.

Waar het aantal bekeerde moslims misschien 1 procent bedraagt, is dit binnen de groep van enkele honderden militante salafisten 10 tot 20 procent. De bekendste en belangrijkste salafistische prediker in Duitsland is een bekeerling. De voormalige bokser Pierre Vogel, die zich na zijn bekering Abu Hamzu noemde, is bekend als een soort tv-imam.

Wolf Schmidt, redacteur van de kleine Duitse krant Die Tageszeitung, volgt de islamistische wereld sinds jaren op de voet. Volgens hem speelt internet een grote rol bij de rekrutering van bekeerlingen. Salafisten verspreiden hun boodschappen niet alleen in de moskeeën, maar ook via YouTube en op zogenaamde studiedagen.