„De herinnering aan een zo enorme gebeurtenis als de verdrijving van 12 miljoen Duitsers na de Tweede Wereldoorlog en aan de ongeveer 2 miljoen Duitsers die daarbij zijn omgekomen, hoort thuis in de Duitse hoofdstad”, aldus Stoiber, bij de verkiezingen van vorig jaar de opponent van Schröder. Stoiber noemde het „legitiem en vanzelfsprekend dat een volk zijn slachtoffers herdenkt.”

Bondskanselier Gerhard Schröder pleitte vorige week voor een andere locatie dan Berlijn en voor een bredere benadering. Zijn pleidooi deed denken aan een oproep van vorige maand door ruim zeventig intellectuelen en politici uit Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Israël en Duitsland. Dezen stelden voor een centrum te vestigen in de Poolse stad Wroclaw (het vroegere Duitse Breslau) met als thema de gedwongen volksverhuizingen die in de 20ste eeuw in Europa hebben plaatsgevonden.

De Duitse Bond van Verdrevenen (Bundesverbandes der Vertriebenen) heeft een voormalige schuilkelder in Berlijn op het oog om het herinneringscentrum te vestigen. Voorzitster Erika Steinbach zei maandag dat het gaat om de herdenking van „de naar schatting 12,5 miljoen Duitsers die hun voorouderlijke woningen in het tegenwoordige Polen, Tsjechië en andere oostelijke landen hebben verloren.” Steinbach merkte over Schröders verzet op dat de bondskanselier waarschijnlijk „onder druk is gezet door Polen en Tsjechië.”

Steinbachs organisatie werkt sinds drie jaar aan de oprichting van het centrum en zegt Poolse, Tsjechische en andere buitenlandse historici en adviseurs te hebben aangetrokken. Er zou in het centrum ook aandacht worden besteed aan het optreden van de Duitsers tegen de burgers in de door Duitsland bezette buurlanden.

Stoiber veroordeelde eerder in felle bewoordingen de weigering van Tsjechië om decreten in te trekken op grond waarvan ongeveer 3 miljoen zogeheten Sudeten-Duitsers zijn verdreven. Hij benadrukte ook dat de voorgestelde vestiging van het centrum in Berlijn niets afdoet aan de veroordeling en de herdenking van de nazi-misdaden.

Maandag wierp ook Marek Edelman, in 1943 een van de aanvoerders van de opstand in het getto van Warschau, zich in de strijd. „Duitsers betaalden met hun verdrijving voor de steun aan Hitler”, zegt de nu 82-jarige Edelman in de Poolse Gazeta Wyborcza. „Zij verdienen geen genade.” Edelman zegt niet uit te zijn op wraak, „maar ik wil niet dat ze (de verdreven Duitsers) tot slachtoffer worden gemaakt.”