De Nederlandse Ricus Dullaert, HIV- en aids-adviseur voor de hulporganisatie Cordaid, twijfelt of de hoopgevende belofte ook inhoudt dat de medicijnen op tijd bij de juiste mensen terechtkomt. „Eerst zien en dan geloven.”

Dullaert werkt sinds juni 2001 voor Memisa, onderdeel van Cordaid, in het Zuid-Afrikaanse Bronkhorstspruit op de missiepost Sizanani, waar onder anderen aids-patiënten hun laatste dagen slijten in een hospice. Begin augustus was Dullaert aanwezig bij de Nationale Aidsconferentie in Durban. Kort daarna maakte de Zuid-Afrikaanse regering bekend plannen in voorbereiding te hebben om aids-remmende medicijnen in te voeren voor alle slachtoffers die gebruikmaken van de publieke gezondheidszorg. „Dat is een enorme doorbraak, al is de nodige voorzichtigheid en scepsis wel op zijn plaats”, schrijft Dullaert in zijn nieuwsbrief.

In Zuid-Afrika zijn naar schatting 4,7 miljoen mensen HIV-positief, het virus dat aids veroorzaakt. Ongeveer 500.000 mensen in het land hebben al aids. Een fractie van de aids-patiënten (2400) die het van de publieke gezondheidszorg moeten hebben, krijgt momenteel via de 24 proefprojecten in het land aids-remmers toegediend. Een kleine bevoorrechte groep die particulier verzekerd is of rijk, kan de medicijnen zelf betalen.

Dullaert gelooft niet dat de slechte infrastructuur in de gezondheidszorg snel kan worden aangepast om alle aids-patiënten werkelijk te helpen met wat ook wel triple-therapie wordt genoemd. „Het duurt jaren voordat 500.000 mensen deze aids-remmers krijgen en dat betekent dat velen al overleden zullen zijn voordat de medicijnen er zijn”, zegt Dullaert.

Toen hij in 2001 naar Zuid-Afrika trok, werd er nog een verbeten strijd gevoerd om het zogeheten Nevirapine-medicijn, dat in veel gevallen de overdracht van het HIV-virus van moeder op kind voorkomt. President Mbeki en de zijnen wilden er niet aan, totdat het Constitutionele Hof bepaalde dat het wel beschikbaar moest komen in de publieke gezondheidszorg. „Nu werkt dat medicijn in nog maar drie van de negen provincies.” Voor Dullaert een teken aan de wand.

Dullaert is vooral sceptisch over het voornemen omdat de ANC-regering feitelijk de aids-problematiek in het land niet onder ogen wil zien. „Toch is de regering gezwicht voor allerlei andere motieven. Mbeki weet ook wel dat hij nog weinig heeft gedaan met het aids-vraagstuk. Dat de beslissing er nu toch is gekomen, heeft waarschijnlijk te maken met de grote verdeeldheid in ANC-gelederen over het invoeren van aids-remmers. Daarom zouden er nog wel eens wat vertragingstactieken kunnen worden gebruikt zodat aids-remmers voor alle slachtoffers in Zuid-Afrika nog ver weg zijn”, aldus Dullaert.

Hij vindt het treurig dat veel bestuurders in Zuid-Afrika niet geloven in de westerse medicijnen. „Ze willen geen oplossingen van blanken voor hun problemen. Aids-remmers staan voor sommige ANC-politici synoniem voor de dominantie van het Westen. Ze willen inheemse oplossingen en geloven dan sneller in de Afrikaanse aardappel en diverse kruiden als middel tegen aids dan in zo’n triple-therapie. Dit is helaas het gevolg van de kater die veel zwarten aan het blanke optreden tijdens de apartheidsjaren hebben overgehouden.”