Omgekeerd hebben nieuwrijke Russen veel geld over voor papegaaien, dikke boa’s, exotische spinnen en andere exotische troeteldieren.

Op Pitchy Rynok, de bekendste dierenmarkt in Moskou, was eind jaren negentig het hek helemaal van de dam. Naast katten, guinese biggetjes en goudvissen waren er ook zeldzame en bedreigde diersoorten te koop als lemuren, ara’s en kaaimannen. Uiteindelijk werd de markt in december 2001 helemaal opgedoekt, om paal en perk te stellen aan de illegale handel. Vorig jaar konden de handelaars hun kooien en aquaria weer uitstallen, maar op een andere plaats, die dagelijks geïnspecteerd wordt. De handel in beschermde dieren heeft er nauwelijks onder geleden. Kenners met een beetje geduld vinden op Pitchy Rynok nog altijd veel van hun gading - handelaars die betrapt worden, hoeven hoogstens een boete van 70 euro te betalen. Bovendien zijn er kanalen bijgekomen.

„Je hebt nu internetwinkels”, zegt Alexander Shestakov van WWF-Rusland. „Liefhebbers bestellen hun roodstaartpapegaaien nu gewoon on line.” De Russische douane legde vorig jaar beslag op meer dan 3000 tropische spinnen en tientallen papegaaien - waarschijnlijk maar een fractie van de aantallen die ongemerkt het land binnenkomen.

Op de Sheremetyevo-luchthaven in Moskou werden ook verdoofde papegaaien aangetroffen in vracht die voor het buitenland bestemd was - een teken dat Rusland ook een draaischijf is voor de handel in bedreigde diersoorten. Maar de meeste zeldzame dieren die het land verlaten, komen uit de uitgestrekte bossen die Rusland zelf rijk is. Vorig jaar werden zo’n dertig valken in beslag genomen - dergelijke prooivogels gaan voor veel geld van de hand in de Arabische wereld. Onlangs werden in Ussuriisk, in het verre oosten van Rusland, ook twee Russen gearresteerd die achttien beren naar China probeerden te smokkelen.

Het is niet makkelijk een beer of een Siberische tijger ongemerkt de grens over te krijgen; daarom worden veel vaker enkel de huiden, beenderen of organen van die dieren gesmokkeld. In april arresteerde de Russische grenswacht een Chinees die 26 ingevroren berenpoten bij zich had. De klauwen en de galblaas van beren worden in China verwerkt in geneesmiddelen en afrodisiaca. Tijgerbeenderen en -penissen zouden nog betere resultaten opleveren. De Siberische tijger is door die handel gedecimeerd - volgens sommige schattingen zijn er nog maar 100 over in het wild.

Ook tripangs (zeekomkommers) zijn geliefde smokkelwaar. Ze vinden gretig aftrek in Korea, China en Japan. Vorige week meldde de Russische grenswacht van de regio Stille Oceaan dat ze een groot netwerk van smokkelaars had opgerold en daarbij 33.000 gedroogde tripangs in beslag had genomen. In het totaal heeft de overheid dit jaar al de hand gelegd op 100.000 verwerkte zeekomkommers.

Steur, de vis die kaviaar produceert, wordt illegaal naar Europa en de VS uitgevoerd, ondanks specifieke internationale afspraken om smokkel tegen te gaan. Rusland is een van de oeverstaten van de Kaspische Zee, het belangrijkste leefgebied van de dure vissoort. De legale steurvangst en de oogst van kaviaar lopen terug; steurstropers maken nu volgens schattingen vijf tot tien keer meer buit dan hun collega’s die zich aan de wet houden. De eerste helft van dit jaar werden in Astrakan, de grootste Russische haven aan de Kaspische Zee, 1,3 ton kaviaar, 20 ton steur en 45 ton andere beschermde vissoorten in beslag genomen.

Volgens Interpol is de handel in beschermde dieren en de producten die ze leveren de meest winstgevende vorm van smokkel geworden, op de drugshandel na. De illegale activiteit zou 6 miljard dollar per jaar opleveren.