Dualisme in het gemeentebestuur… Beschrijft u eens in drie zinnen wat het inhoudt.

„Het brengt een scheiding aan tussen zij die besturen en zij die het bestuur controleren. Voor de wet was een wethouder lid van het college en lid van de gemeenteraad. Hij moest zichzelf dus controleren en ook stemmen over zijn eigen voorstel. Dat was raar. De verhoudingen zijn nu zuiverder.”

De rol van de wethouder was te groot?

„De wethouder was dominant in de raad én in de fractie. Veel zaken werden achter gesloten deuren geregeld. Er was weinig ruimte voor het publieke debat. Sterker, het was in toenemende mate afwezig. Nu speelt veel meer de inhoud en niet meer het machtswoord van de wethouder.”

Heeft de wet opgeleverd wat u er 10 jaar geleden van had verwacht? Of is de achterkamertjespolitiek toch weer stilletjes binnengeslopen?

„Dat zal altijd wel een beetje zo blijven. Maar uit onderzoeken is duidelijk gebleken dat gemeenteraden meer zelfvertrouwen hebben en scherper controleren. Het bewijs daarvan is dat er sinds de invoering van de wet veel meer wethouders zijn gesneuveld. Dat is natuurlijk wel vervelend voor die mensen, maar het geeft ook aan dat gemeenteraden van zich afbijten. Met name rond 2005-2006 hebben tientallen wethouders het veld moeten ruimen. Dat is wel gestabiliseerd. Een wethouder weet nu wat hem of haar te wachten staat.”

Wat merkt de burger eigenlijk van de wet?

„Het doel was ook de politiek transparanter te maken, de burger meer bij de politiek te betrekken. Die kant van het dualisme is misschien wat minder uit de verf gekomen, hoewel burgers wel veel belangstelling hebben voor wat er in een gemeenteraad gebeurt. Je kunt wel stellen dat de gemeenteraad helemaal was weggezakt zonder de wet.”

Is het proces nu voltooid?

„Nee, het grote gevaar is nu dat gemeenten steeds minder keuzevrijheid hebben, omdat ze allerlei taken krijgen die eerst bij het Rijk lagen. Zorgtaken vooral, zoals Jeugdhulpverlening, de AWBZ en de WMO. Dat zijn uitvoerende taken zonder politieke ruimte. Daardoor wordt de gemeenteraad een uitvoerend filiaal van de landelijke overheid. Het zijn de verkeerde taken die worden overgeheveld. Je moet een gemeente niet als een ziekenhuis willen besturen.”