Wie picknickt op de stoep van de San-Marcobasiliek in Venetië riskeert sinds deze week een boete van 50 euro. Ook het languit liggen op het San-Marcoplein, met ontbloot bovenlichaam of in zwemkleding lopen of een duik(!) nemen in het water bij het Dogenpaleis gaat geld kosten.

Zo wil de gemeente Venetië de overlast van toeristen beteugelen. Jaarlijks bezoeken maar liefst 12 miljoen mensen deze Noord-Italiaanse stad. Allemaal komen ze af op de mooie eilanden van de lagune, waar in totaal ongeveer 70.000 mensen wonen. Vooral het historische Venetië is een trekpleister.

De overlast varieert van vuilophoping tot kleine criminaliteit, inclusief het gokspel. Venetië lijkt wel de hoofdstad van het illegale spel balletje-balletje, dat op de hoek van veel stegen en zelfs op de bekende Accademiabrug wordt gespeeld. Ook storend uitgaansgedrag en het dragen van onfatsoenlijke kleding vallen volgens de gemeente onder overlast en worden aangepakt. Toeristen worden op de hoogte gesteld van de sancties door posters in vier talen (Engels, Frans, Duits en Italiaans). De boetes worden vooralsnog alleen uitgeschreven op en rond het centrale San-Marcoplein. Ook geeft de stad een folder uit met aanwijzingen hoe men zich dient te gedragen.

Op overtreding van die regels staan geen sancties. Behalve dat de folder wijst op onder andere de onwenselijkheid om afval in het water of op de grond te gooien, heeft ze een paar typisch Venetiaanse suggesties: ”Blijf niet op de bruggen staan, dat hindert de doorstroming” en ”Houd rechts in de smalle straten”. Op deze manier wil de rechtse burgemeester Paolo Costa de bezoekers opvoeden en van hen „intelligente toeristen” maken, zoals het dagblad Corriere della Sera deze week opmerkte.

Misschien heeft Florence meer behoefte aan bestuurders dan aan bezoekers met grijze cellen.

De gemeente Florence interesseert zich namelijk niet voor de overlast die de stad teistert. Dat blijkt tenminste uit het rapport dat het aartsbisdom Florence deze week uitgaf. In niets verhullende woorden krijgt de gemeente de schuld van de chaos in de renaissancestad.

De hoofdstad van Toscane (380.000 inwoners) registreert jaarlijks ongeveer 9 miljoen bezoekers. „Overal is er chaos, criminaliteit en afval”, staat in het rapport. Vooral op de pleinen waaraan monumentale kerken liggen heeft de verloedering toegeslagen. Het plein voor de Santa Maria Novella, vlak bij het station, is veranderd in een soort verzamelplaats van illegalen. Er hangt een sterke urinelucht.

Op de trappen van de Santa Croce, behalve basiliek een eretempel voor belangrijke overleden Italianen, ligt het dagelijks bezaaid met etensafval. De weinige prullenbakken in de omgeving zitten al rond het middaguur vol. Straatmeubilair zoals prullenmanden en bankjes is in Italië sowieso schaars. Het enige plein dat er schoon bij ligt is Piazza della Signoria. Volgens de opstellers van het curierapport is dat geen toeval. Aan dat plein staat het stadhuis.

De kritiek van de curie pareert de gemeente met een merkwaardig argument. „Wij”, zegt een wethouder van de linkse gemeenteraad, „vergeten de zwakkeren in de samenleving niet.” Daarmee wijst hij op de daklozen die ’s avonds de pleinen bevolken. Alsof de gemeente voor hen geen fatsoenlijke en functionerende voorzieningen kan neerzetten. De enige die het helder ziet, is de Florentijn Franco Zeffirelli, wereldberoemd regisseur: „Bezoekers moeten zich correct gedragen. Dat geldt voor zowel Amerikaanse miljardairs als Afrikaanse illegalen.”