Boeren mogen zich organiseren in producentenorganisaties, die met de zuivelverwerkers gaan onderhandelen. Voordat de melk wordt geleverd, kunnen ze contracten afsluiten met daarin afspraken over de prijs, de te leveren hoeveelheid melk en de looptijd van het contract. Dat moet leiden tot een eerlijkere melkprijs.

De nieuwe regels moeten de melkveehouders voorbereiden op het verdwijnen van het sys­teem van melkquota in 2015. Het zijn echter vooral boeren in achtergebleven gebieden en in landen die onder hun quotum melken die baat zullen hebben bij de nieuwe maatregelen.

Aanleiding voor de verandering is de zuivelcrisis van 2009, toen veel Europese melkveehouders in de financiële problemen kwamen. In dat jaar daalde de melkprijs sterk, als reactie op een ingezakte vraag naar zuivelproducten op de wereldmarkt.

Volgens de Europese Commissie duurde het te lang voordat het evenwicht in vraag en aanbod van zuivelproducten zich had hersteld. De Commissie wijt dat aan de machtspositie van de zuivelverwerkers. Die vertaalden de lage melkprijs niet snel genoeg door naar de consument. Van de weeromstuit gingen de veehouders juist meer melk produceren, wat de prijsvorming nog meer onder druk zette.

De woensdag aangenomen maatregelen moeten de boeren sterker doen staan tegenover de zuivel­fabrikanten. Nu is het vaak zo dat de veehouder niet weet welke prijs hij voor zijn geleverde melk krijgt. De fabrikanten stellen de uitbetaalprijs achteraf vast op basis van de marge die zij hebben behaald. De boeren hebben daar geen greep op.

Dat geldt overigens niet voor boeren die lid zijn van een coöperatie. In Nederland en Duitsland is de zuivelindustrie juist grotendeels in handen van boeren­coöperaties. Deze landen hebben daardoor weinig voordeel bij de aanpassing van het Europese zuivelbeleid.

„Voor onze boeren heeft het weinig te betekenen. Wij hebben meer baat bij een geleidelijke verruiming van de melkquotering”, laat een woordvoerder van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) weten. De NZO is de brancheorganisatie van de zuivelindustrie in Nederland.

Het Nederlandse Europarlementslid De Lange (CDA) noemde tijdens het debat over het nieuwe zuivelpakket het huidige quoteringssysteem een harnas. Zij stelde dat de Europese Commissie een zogenoemde zachte landing voor de afschaffing van de quotering in 2015 heeft beloofd. „Daar zie ik in dit pakket niets van terug.”

De pijn in de zuivelketen zit volgens De Lange in de macht van de supermarkten, verderop in de keten. „Dáár wordt het grote geld verdiend. Supermarkten verdienden een aantal jaren geleden 20 cent aan een kilo jonge kaas en twee jaar later 1,20 euro aan diezelfde kilo.”