Machtsbeving in Europa door schuldencrisis
BRUSSEL (ANP/DPA) – Het is een ongewone herfst in Europa. Politieke stormen jagen vertrouwde gezichten weg. De premiers George Papandreou van Griekenland, Silvio Berlusconi in Italië en José Lu¡s Rodr¡guez Zapatero van Spanje verlaten het politieke toneel. Vorige maand verloor de Slowaakse premier Iveta Radicova haar baan door een stemming over het Europese reddingsfonds. De Ierse premier Brian Cowen was in maart afgetreden wegens de staatsschulden.
Het is een nieuwe ’machtsbeving’, enigszins vergelijkbaar met het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 en de val van Oost-Europese communistische regimes in 1989. „In het algemeen heeft de Europese samenleving ingezien dat tientallen jaren van losbandigheid een bijna fatale slag hebben toegediend”, analyseert Thomas Kleine-Brockhoff van het German Marshall Fund of the United States.
De crisis heeft alles te maken met de schulden en sterk achterblijvende groei. Het IMF rekent voor de jaren 2011 en 2012 op een economische groei in China van ruim 9 procent. In de eurozone is dat slechts ruim 1 procent. Van de groei in het zuiden van Afrika (5 … 6 procent) kan Europa hooguit dromen. Dat de 17 eurolanden hulp zouden vragen van China, India en Rusland om geld te lenen, zou enkele jaren geleden ondenkbaar zijn geweest in het welvarende Europa.
Nog ongebruikelijker is de manier waarop de leiders de laatste weken instructies krijgen vanuit Brussel, Berlijn en Parijs. Silvio Berlusconi werd in de marge van een EU-top apart genomen door de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Nicolas Sarkozy. Zij maanden hem meer te doen aan de schulden, wat hij nu slechts kan doorvoeren door zijn aftreden te beloven.
Nog openlijker werd de Griekse premier Papandreou terechtgewezen. Zijn ideetje om een referendum te houden over het ingrijpende bezuinigingspakket dat Europa eist, leidde tot openlijke afwijzing door Merkel, Sarkozy en de Europese Commissie. Dat ondermijnde zijn gezag zodanig, dat hij moest vertrekken. „Wij verwachten een regering van nationale eenheid”, stelde voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie. En dat geschiedde dan ook. „Dat zijn totaal nieuwe omgangsvormen in Europa”, aldus een diplomaat.
Sinds kort is zelfs een vertrek van Griekenland uit de eurozone of zelfs de EU geen taboe meer. „Alles hangt met alles samen”, zei EU-president Herman van Rompuy. Want de schulden- en eurocrisis is niet het enige probleem. De 10 EU-landen zonder euro klagen dat ze onvoldoende betrokken worden bij het crisisberaad. De volgende EU-top op 9 december belooft weer een crisistop te worden. En dan moet het nog winter worden.
