De ervaring leert dat het mogelijk is heel lang voortvluchtig te blijven. De Amerikanen hebben jarenlang, ongetwijfeld met de modernste apparatuur, gezocht naar Osama bin Laden. Maar het duurde tien jaar voordat ze hem hadden.

Hetzelfde geldt voor de Servische oorlogsmisdadigers Karadzic en Mladic. Die waren al in 1995 na het bloedbad in Srebrenica aangeklaagd bij het Joegoslaviëtribunaal. Maar Karadzic liet zijn haar groeien en liep tot 2008 rond als alternatief genezer. Mladic werd pas dit jaar ontdekt.

Saddam Hussein hield het maar acht maanden uit in het hol bij zijn hut in zijn geboortestreek Tikrit. Maar ook die maanden waren voor het geduld van de Amerikanen al een beproeving.

Wie al deze gevallen bekijkt, ziet dat de kunst om langdurig voortvluchtig te blijven zit in het alleen-zijn. Hoe primitiever, hoe veiliger. Voor een terrorist als Osama is dat misschien gemakkelijker dan voor ”Broeder Leider” Gaddafi. Uiteindelijk lopen ze trouwens allemaal tegen de lamp.

Volstrekte isolatie betekent ook dat je niet meer kunt bellen, want vroeg of laat word je afgeluisterd. Geld pinnen van je (al dan niet buitenlandse) rekeningen is er natuurlijk niet bij. Je moet het doen met het zakgeld dat je op het laatste moment hebt kunnen meegrissen.

Presidenten zijn in hun paleizen gewend aan lakeien en bedienden. In de woonhuizen van Gaddafi in Tripoli is een rijkdom en luxe aangetroffen die in de westerse wereld zijn weerga eigenlijk niet heeft. Hij was gewend te drinken uit kristallen bekers die op gouden schalen werden aangereikt. Als hij iets zei, klapte het volk, hoe onbegrijpelijk en weerzinwekkend zijn woorden ook waren.

Om dan alles los te laten en op je eentje te overleven, is de ultieme vernedering. Sommige mensen –zoals Karadzic en Mladic– zijn dat avontuur aangegaan. Gaddafi bleef bij zijn mensen in Sirte. Hij hoopte wellicht op hun bescherming. Maar het was een keus die hem letterlijk fataal werd. Net als Saddam werd ook hij dus in zijn geboortestad ingerekend.