Muammar Gaddafi verzette zich tot het eind
SIRTE (ANP) – De bedoeïenenzoon en despoot Muammar Gaddafi is donderdag door de bevolking die tegen hem in opstand kwam, gedood tijdens de slag om zijn thuisplaats Sirte. De nieuwe machthebbers meldden dat ze Libië een dezer dagen bevrijd verklaren. Televisiebeelden toonden uitzinnige strijders van de nieuwe machthebbers.
Gaddafi zou donderdagochtend een uitbraakpoging hebben gedaan uit het belegerde Sirte. Vliegtuigen van de NAVO stopten de voertuigen van het konvooi, waarna strijders van de Nationale Overgangsraad (NTC) Gaddafi wisten te vangen. Het is niet duidelijk of de oud-leider daarna is gedood of dat hij overleed aan verwondingen die hij opliep voor zijn arrestatie.
Het konvooi vervoerde naar verluidt ook Gaddafi’s zoon Mutassim en de beruchte veiligheidschef Abdullah al-Senussi. In ieder geval Mutassim zou zijn omgekomen. Het lot van een andere zoon, Saif al-Islam, is onduidelijk.
De jonge officier Gaddafi kwam in 1969 aan de macht door een staatsgreep tegen koning Idris I. Hij wilde een eind maken aan „onderdrukking, misbruik en onrechtvaardigheid.” Zijn recept daarvoor was een mix tussen communisme en kapitalisme met een beetje islam.
De zelfbenoemde Gids van de Revolutie verviel echter in de gebruiken waar hij tegen zei te strijden. Hij eigende zich de olie- en gasinkomsten van Libië toe. Familie- en stamleden runden het veiligheidsapparaat. Elke vorm van oppositie werd gesmoord. Tekorten en een ontevreden bevolking waren het gevolg.
Internationaal steunde Gaddafi de Palestijnse zaak en het pan-Arabisme. Hij financierde daarom guerrillaoorlogen en terrorisme. Betrokkenheid bij de Lockerbie-aanslag in 1988 isoleerde de ’dolle hond’. Uiteindelijk liet zelfs de Arabische wereld hem vallen.
De onvoorspelbare Gaddafi was weliswaar activistisch, maar geen fundamentalist. Door een schadevergoeding te betalen voor Lockerbie, zijn massavernietigingswapens op te geven en zijn strijd tegen al-Qaeda kwam hij weer in de gunst van het Westen. Dat wist door oliecontracten flink aan hem te verdienen.
De excentrieke leider -hij ontving buitenlandse leiders in een tent en had vrouwelijke lijfwachten- verloor echter de controle over zijn eigen land. De opstand begon in de oostelijke stad Benghazi, de zetel van de koning die hij afzette. In augustus viel de hoofdstad Tripoli. Gaddafi verzette zich daarna, zoals hij in woeste toespraken had aangekondigd, tot het eind.
