Berlusconi „betuigde zijn spijt over de keuze van zijn woorden en over de door hem gemaakte vergelijking”, deelde Schröder na afloop mee. Voor laatstgenoemde is hiermee een punt gezet achter de onverkwikkelijke affaire. Eerder op de dag had hij in het parlement in Berlijn publiekelijk excuses geëist van zijn collega, die sinds 1 juli het voorzitterschap van de Europese Unie bekleedt.

De aanvoerder van de regering in Rome van zijn kant gaf na het telefonisch onderhoud een schriftelijke verklaring uit waarin hij laat weten dat hij „elk misverstand betreurt.” Hij voegt daar echter aan toe dat hij zich afgelopen woensdag in het Europees Parlement (EP) ernstig beledigd voelde. Voorts herhaalt hij dat zijn uitlatingen alleen als grap bedoeld waren. Een en ander betekent dat hij zijn woorden niet terugneemt en dat hij blijft bij de uitleg die hij onmiddellijk na het incident al gaf.

In het debat in Straatsburg zei Berlusconi in de richting van de Duitse sociaal-democraat Martin Schulz, die hem zeer kritisch had bejegend, dat hij die geknipt vond om de rol van bewaker te spelen in een Italiaanse film over concentratiekampen van de nazi’s. Die uithaal wekte overal in Europa grote verontwaardiging.

Zo distantieerde in Nederland premier Balkenende zich donderdag van het optreden van zijn ambtgenoot. Vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog geven geen pas, stelde hij vast. En: „Gezien de grote gevoeligheid had hij er beter aan gedaan zijn opmerkingen meteen terug te nemen.” Balkenende meent dat er sprake is van een valse start van het huidige EU-voorzitterschap. Tegelijk constateerde hij dat er in het EP provocaties waren van beide zijden.

De Europese Commissie probeerde buiten de ruzie te blijven. De woordvoerder van voorzitter Prodi, landgenoot en politieke aartsrivaal van Berlusconi, wilde pas na een spervuur van vragen iets kwijt over de gebeurtenissen. Hij hield het daarbij op „een zeer ernstige en betreurenswaardige zaak”. De commissieleden voeren vandaag in Rome met het kabinet daar overleg over de agenda voor de EU voor het komende halfjaar. Ze zijn niet van plan de kwestie aan de orde te stellen.

Binnen de Italiaanse regeringscoalitie heeft het voorval eveneens voor beroering gezorgd. Vice-premier Fini, die tijdens de woordenwisseling in het EP door zijn fysieke houding al liet blijken zich ongelukkig te voelen, verlangde excuses van Berlusconi. Die kreeg ook van president Ciampi een standje.

Berlusconi zelf, aanvoerder van het rechtse Forza Italia, beschuldigde de linkse oppositie in zijn land ervan de rel te hebben geregisseerd. Ze zou Schulz „op een adequate manier hebben voorbereid” om hem in de val te lokken.

De afgevaardigden van zijn partij zijn aangesloten bij de Europese Volkspartij (EVP), het samenwerkingsverband van christen-democraten. De fractievoorzitter van die groepering in het EP, de Duitser Pöttering, die het gedrag van Berlusconi veroordeelde, vindt dat aan de andere kant ook Schulz zich moet verontschuldigen.