De situatie is het ernstigst in de jungles van de noordelijke regio’s Peten en Alta Verapaz. In mei had de meedogenloze drugsbende Zetas 27 werknemers op een boerderij in Peten onthoofd wegens een ruzie met de boer. Over de zaak is weinig bekend, omdat de officier van justitie in stukjes is gehakt.

De drugsbendes investeren veel geld in de aanleg van wegen, bruggen en landingsbanen in Centraal-Amerika. Circa 95 procent van de Zuid-Amerikaanse cocaïne passeert hier naar Mexico en de Verenigde Staten.

De bendes hebben meer mankracht dan het leger van Guatemala. De Zetas lokken bovendien deserterende militairen. „De bendes kennen zo onze tactieken, onze training”, klaagt legercommandant Rudy Ortiz uit het gebied Coban.

Presidentskandidaat Otto Perez, die favoriet is voor de verkiezingen volgende maand, beloofde het leger te versterken. Zijn slogan is ’mano dura’ oftewel: sterke hand. „We delen 956 kilometer grens met Mexico. Daar komen wapens, geld en drugssmokkelaars binnen. Daarom wil ik 2500 extra soldaten”, zei Perez. Zijn uitdager Manuel Baldizon wil een nieuwe Nationale Garde oprichten.

Inzet van militairen tegen drugsbendes is een tactiek die sinds 5 jaar wordt toegepast in Mexico. Maar bij de drugsoorlog zijn daar inmiddels ruim 42.000 mensen omgekomen, wat twijfels doet rijzen of de strategie wel werkt. Probleem is ook dat justitie in Guatemala niet efficiënt werkt: slechts 5 procent van de opgepakte criminelen wordt veroordeeld. De politie kampt met corruptie.

„Bij een crisis kiezen politici voor stoere maar niet erg effectieve oplossingen”, zegt Eric Olson van het Woodrow Wilson Center in Washington. „De situatie in Guatemala is veel erger dan in Mexico in bijna elk opzicht.”