Volgens Dijkgraaf betekent het vrijwel zeker het eind van de wetenschappelijke loopbaan van Stapel. „Daar is de academische wereld vrij hard in. Maar dit is dan ook een zeer uitzonderlijke situatie. Internationaal zijn er maar een handjevol vergelijkbare gevallen.”

De wetenschappelijke integriteit zit, volgens hem, diep in de genen van wetenschappers gebakken. „Het is natuurlijk moeilijk te controleren of iemand onderzoek echt uitvoert. Stel: je doet onderzoek met een deeltjesversneller. Daar is vaak maar één exemplaar van. Of je voert tests uit in een laboratorium. Iemand anders moet maar net kunnen volgen wat je doet.” Volgens Dijkgraaf komt het type onderzoek dat psychologen, net als Stapel, uitvoeren voor een groot deel neer op het afnemen van interviews en/of enquêtes. „Als je die formulieren dan gewoon zelf invult, komen anderen daar moeilijk achter.”

In de praktijk zijn het vooral de naaste collega’s binnen onderzoeksteams die op elkaar moeten letten, zegt de KNAW-president. Als ze vreemd gedrag of vreemde zaken ontdekken, moeten ze alarm slaan. „Dat is uiteindelijk ook gebeurd in het geval van Stapel. Je kunt zeggen: uiteindelijk heeft de kwaliteitscontrole gewerkt. Ook al weten we nog niet hoe lang dat heeft geduurd.”

De schade voor de universiteit van Tilburg is evident, vindt Dijkgraaf. „Maar dat geldt ook voor het vakgebied van Stapel en eigenlijk voor de gehele wetenschappelijke wereld.” Hij zegt zich in het bijzonder zorgen te maken om de reputatie van de naaste onderzoekscollega’s van de gevallen hoogleraar. „Vaak zijn dat jonge mensen. Ze kunnen besmet raken door het feit dat ze samen met Stapel hebben gewerkt. Terwijl ze er waarschijnlijk niets aan kunnen doen. Verder onderzoek moet hen vrijpleiten.”