Morgenavond spreekt de Fed-president in het Amerikaanse plaatsje Jackson Hole op een jaarlijkse conferentie zijn collega-centralebankiers toe. Exact een jaar geleden verkoos Bernanke dit podium om een grootschalig stimuleringsprogramma af te kondigen voor de Amerikaanse economie.

Nadat de Fed in 2008, vlak na de val van Lehman Brothers, al 1725 miljard dollar in het financiële systeem had gepompt, lanceerde hij in Jackson Hole een tweede ronde (ter waarde van 600 miljard dollar) van kwantitatieve verruiming (QE, quantitative easing). Door massaal staatsobligaties op te kopen –ook wel aangeduid als het laten draaien van de geldpers– trachtte de Fedvoorman de Amerikaanse economie weer op te peppen. De verse dollars moesten via banken in de zakken van burgers en bedrijven belanden. En die moesten ze op hun beurt weer laten rollen.

Nu de seinen voor de mondiale economie op oranje staan, zijn opnieuw alle ogen op Bernanke gericht. Met name beleggers hopen dat de Fedpresident de versomberde vooruitzichten en de oplopende werkloosheid in de VS aangrijpt om met een derde rondje geldverruiming (QE3) te komen.

Gaandeweg deze week leken beleggers hier zélf steeds meer van overtuigd: terwijl de economische cijfers die binnenrolden vooral tegenvielen, stegen juist de aandelenkoersen.

Zekerheid dat Bernanke morgen opnieuw het konijn van geldverruiming uit de hoge hoed zal toveren, is er niet. Er zijn namelijk redenen te over om dat juist niet te doen. Hieronder staan er drie, plús twee redenen waarom Bernanke er desondanks wellicht toch weer voor gaat.

De inflatie is al hoog genoeg.

In Europa hebben we ook een centrale bank: de ECB. Die heeft als taak de waarde van de euro op peil te houden door hoge inflatie (boven de 2 procent) tegen te gaan. In Amerika hebben centrale bankiers de neiging economische groei en werkgelegenheid wat hoger aan te slaan. Onlangs werd bekend dat de inflatie in de VS in de maand juli is opgelopen met 0,5 procent tot 3,6 procent op jaarbasis. Ondanks die hoge rente maakte de Amerikaanse centrale bank recent bekend dat de rentestand, die al sinds eind 2008 op praktisch 0 procent staat, tot minstens halverwege 2013 zo laag blijft om de economie te ondersteunen. Een unicum in de wereld van centrale bankiers. Die maatregel betekent echter wel een potentieel risico voor het verder oplopen van de inflatie. Een extra rondje geldverruimen daarbovenop kan in theorie zelfs leiden tot hyperinflatie.

Het werkt voor geen meter.

De vorige pogingen van de Fed om met het bijdrukken van dollars de economie te stuwen, zetten weinig zoden aan de dijk. Al die extra miljarden dollars kwamen nooit in de zakken van burgers en bedrijven, maar bleven rondklotsen op Wall street, waardoor weliswaar beurskoersen en grondstofprijzen tijdelijk fors stegen, maar de reële economie geen steek verder kwam.

Er is geen enkele reden om aan te nemen dat dezelfde maatregel nu plotseling wél werkt. De marktrente in de VS is al heel lang heel laag en toch weigeren burgers en bedrijven de portemonnee te trekken.

Veel liever verminderen Amerikanen hun torenhoge schuldenlast. Dit zogenoemde proces van ”deleveragen” is op de lange termijn duurzamer om een economie weer op de juiste rails te krijgen dan het stapelen van schuld op schuld.

Er is geen politieke steun voor.

Stel dat Bernanke persoonlijk een derde rondje van geldverruiming best zou zien zitten, dan nog is het nog maar de vraag of hij hier intern voldoende steun voor vindt. Er is sprake van behoorlijke verdeeldheid binnen de Fed over nieuwe economische stimuleringsmaatregelen. Bij het recente besluit om de rente tot medio 2013 laag te houden, stemden maar liefst drie van de tien Fedbeleidsbepalers tegen, iets wat sinds 1992 niet meer is voorgekomen. Ook trokken Republikeinen vorig jaar al fel van leer tegen de tweede ronde van geldverruiming, en meer recent tegen de wens van president Obama om het Amerikaanse schuldplafond te verhogen zonder daar baanbrekende bezuinigingen tegenover te stellen. Een centrale bank die zijn balans nu opnieuw opblaast door massief staatsobligaties in te slaan, past daar niet bepaald bij. De kansrijkste kandidaat voor het Republikeins lijsttrekkerschap, de Texaans gouverneur Rick Perry, stelde het onlangs zelfs te zien als een vorm van „landverraad” wanneer Bernanke nu opnieuw de geldpers zou aanzetten.

Maar Bernanke vindt de beurs best belangrijk.

Toen begin deze maand in enkele dagen tijd de eurocrisis een nieuw hoogtepunt bereikte doordat ook Spanje en Italië in de problemen leken te komen en daarnaast kredietbeoordelaar S&P de kredietwaardigheid van de VS afboekte, incasseerden de effectenbeurzen een flinke dreun. Van lage beurskoersen gaat in de ogen van de Fed een negatief welvaartseffect uit: mensen voelen zich plots minder rijk en zullen minder dollars laten rollen wanneer aandelen kwakkelen en pensioenvermogen op de beurs verdampt. Een extra rondje stimuleren kan de koersen oppeppen en zo consumenten precies het zetje geven dat nodig is om een naderende recessie in de VS te voorkomen. Over inflatie is Bernanke trouwens nooit zo ongerust: voor een op schulden gebaseerde economie is geldontwaarding immers stukken minder erg dan deflatie.

De druk is om ‘iets’ te doen is groot.

Lagere beurskoersen mogen voor sommige Amerikanen dan wellicht vervelend zijn, het verliezen van je baan hakt er vele malen harder in. Met een werkloosheid van meer dan 9,1 procent is dat voor veel Amerikanen dagelijks realiteit. Recente cijfers over het inzakkende consumentenvertrouwen en stagnatie in onder meer Frankrijk en Duitsland beloven weinig goeds. Daarmee groeit de druk op zowel de Amerikaanse regering als de Fed om alles uit de kast te halen in een poging het tij te keren.

De hooggespannen verwachtingen brengen Bernanke in een lastig parket. De koersen stegen de afgelopen dagen vooral op basis van hoop. In die situatie aankondigen op je handen te blijven zitten, zou de beurskoersen een extra dreun kunnen geven. Veel analisten zijn er daarom van overtuigd dat, ook als Bernanke morgen geen derde ronde van geldverruiming lanceert, hij in ieder geval met ‘iets’ zal komen. De zogenoemde ”twist” gooit in dat geval hoge ogen: de Fed koopt dan geen extra staatsobligaties bij, maar wisselt kortlopende in voor langlopende, waardoor de lange rente daalt en lenen (en dus uitgeven) wordt gestimuleerd.