Aan de nota ”Boodschap aan Europa” is lang gewerkt. Het resultaat is een bijna 200 pagina’s tellend document waarin de SGP beschrijft hoe de EU zich volgens haar moet ontwikkelen na de uitbreiding tot 25 lidstaten in 2004. „Europa moet alleen actief zijn op de beleidsterreinen die gezamenlijk moeten worden aangepakt, zoals de interne markt”, meent voormalig SGP-europarlementariër ir. L. van der Waal (74). Hij is voorzitter van de werkgroep die de nota schreef. „Als de toetredende Oost-Europese landen in die markt zijn geïntegreerd, is de EU grotendeels voltooid.”

De Europese Conventie heeft zich de afgelopen maanden intensief beziggehouden met de hervorming van de EU om de uitbreiding zo goed mogelijk te laten verlopen. Wat vindt u van haar voorstel om een grondwet op te stellen en een president aan het hoofd van de Europese Raad te zetten?

„De SGP is tegen een Europese grondwet. Omdat het huidige stelsel van Europese verdragen echter een onoverzichtelijke wirwar van gegevens is, pleiten we voor herschrijving van de verdragen tot een doorzichtig basisverdrag. Dat mag geen grondwet heten, want die hoort bij een staat. De EU is in onze visie geen staat, maar blijft een samenwerkingsverband van soevereine lidstaten.

Wij zijn evenmin voorstander van een vaste voorzitter van de Europese Raad. Zo’n president wordt het gezicht van de EU en drukt uit dat hij spreekt namens een Europese staat. Die bestaat echter niet. De culturele verscheidenheid tussen de EU-lidstaten is bijzonder groot.”

”Boodschap aan Europa” verwijst slechts summier naar de uitkomst van de Conventie. Loopt u daarmee niet achter de feiten aan?

„De nota gaat niet op alle aspecten van de Conventie in. Dat gebeurt in een afzonderlijke notitie van de CU/SGP-eurofractie. De Conventie gaat ook verder dan wij in de nota hebben ingeschat. Misschien hebben we bij onze voorspellingen te veel verwacht van tegenspel van met name de Oost-Europese toetreders. En wellicht is er sprake van ’wishful thinking’. Maar ik ben ervan overtuigd dat onze publicatie nog goede diensten zal bewijzen bij de gedachtevorming tijdens de intergouvernementele conferentie in het najaar. Daarvoor komt de nota precies op tijd.”

Is het denken van de SGP over Europa veranderd?

„In ons denken over Europa zit een zekere ontwikkeling, maar ons standpunt over de EU is niet omgeslagen. Wij verzetten ons nog steeds tegen de uitholling van de nationale soevereiniteit. Anderzijds erkennen we de positieve betekenis van Europese samenwerking voor de vrede en zijn we van mening dat nauwe samenwerking op diverse terreinen, zoals de interne markt, landbouw en milieu, niet alleen onontkoombaar, maar vaak ook geboden is. Wij aanvaarden de gegroeide situatie en geven daar in onze nota commentaar op.”

De nota stelt dat de EU op sommige beleidsterreinen een wettige overheid is. Op welke precies?

„De lidstaten hebben bevoegdheden aan Europa afgedragen over bijvoorbeeld milieu, visserij en landbouw. Daarover heeft nu in Europa supranationale besluitvorming plaats. De EU maakt op die gebieden verordeningen buiten de nationale parlementen om, die een bindende werking hebben voor alle Europeanen. Op die terreinen is de EU nu te zien als onze wettige overheid, waaraan wij gehoorzaamheid zijn verschuldigd.”

Moet de Europese overheid meer invloed krijgen?

„Wij hebben ons altijd verzet tegen verregaande concentratie van bevoegdheden bij Europa. We staan op de bres voor een duidelijke scheiding tussen de taken van de EU en van de nationale lidstaten. Daarbij hanteren wij het subsidiariteitsbeginsel, om sluipende overdracht van bevoegdheden aan Europa tegen te gaan. Een aanslag op onze nationale soevereiniteit is bijvoorbeeld de Economische en Monetaire Unie (EMU). Met de komst daarvan hebben we de zeggenschap over onze economie en financiën weggegeven aan Europa. De EMU wordt een opstapje naar politieke eenheid in Europa.”

De SGP waarschuwde bij de oprichting van de EU voor roomse invloed. Is de partij daar nog steeds alert op?

„Onze houding ten opzichte van het rooms-katholicisme is ambivalent. In het verleden is vooral gekeken naar de Rooms-Katholieke Kerk als een macht die zich in politieke structuren kan nestelen. Dat element is nu niet meer actueel, maar we moeten het niet vergeten.

Aan de andere kant is Rome soms een bondgenoot in de strijd tegen materialisme en secularisatie. We strijden zij aan zij met de roomsen voor behoud van ethische waarden en voor bijvoorbeeld de verwijzing naar de christelijke religie in de Europese grondwet. De Rooms-Katholieke Kerk laat haar stem daarover duidelijk horen. Vanuit de reformatorische kerken echter ontbreekt een authentiek protestants geluid over de Europese grondslagen. Dat is te betreuren.”