Vrijdagmiddag even voor halfvier. Een krachtige bomexplosie verandert het imposante gebouw van het ministerie van Olie en Energie in Oslo in een bouwval. Glassplinters schitteren overal. Door een vernield venster wappert een gordijn.

Iets verderop staat de plaatselijke evangelisch-lutherse dom. De wijzerplaat op de kerktoren is door de explosie vernield. Ook op andere plekken is het kerkgebouw ‘verwond’ door de explosies.

De gehavende kathedraal vormde gistermorgen het decor van de officiële herdenkingsbijeenkomst voor de slachtoffers van de bloedbaden in Oslo en Utoya. Onder de vele aanwezigen bevonden zich ook koning Harald V, koningin Sonja –zichtbaar geëmotioneerd– en premier Jens Stoltenberg.

De dienst, die rechtstreeks werd uitgezonden op de Noorse radio en televisie, stond onder leiding van verschillende geestelijken. Bisschop Helga Haugland Byfuglien, voorzitter van de Noorse bisschoppenconferentie, verzorgde de preek.

De evangelisch-lutherse bisschop nam als uitgangspunt voor de Woordbediening Johannes 14: 1: „Uw hart worde niet ontroerd.” Haugland Byfuglien benadrukte de kracht van de sociale gemeenschap. Het is nu niet het moment om elkaar ontgoocheld de rug toe te keren, stelde de bisschop. „Zoek elkaar op, toon vriendelijkheid en mededogen.”

God gaf ons aan elkaar; het is niet goed om alleen te zijn, vervolgde Haugland Byfuglien. „Wij weten juist nu hoe waar dat is. Laten we elkaar daarom de hand geven en plechtig beloven dat we in ons grote verdriet voor liefde en gerechtigheid zullen blijven vechten. Dan zullen haat en boosheid ons nooit overwinnen. Dan schittert er te midden van alle gruwel iets moois.”

Het tonen van liefde en genade is overigens een geschenk van God, benadrukte de bisschop. „Juist omdat het een gave van God is, zullen we gezamenlijk de aanslagen te boven komen. Daarom durven wij te zeggen, als een groet aan elkaar, als een groet van God Zelf: Uw hart worde niet ontroerd.”

Religieus

Kerken in heel Noorwegen waren de afgelopen dagen geopend voor mensen die troost zochten na de tragedies die zich vrijdag voltrokken in Oslo en op het eilandje Utoya. Op momenten als deze speelt de Norske Kirke, de evangelisch-lutherse staatskerk, een belangrijke rol, legt Trude Evenshaug, hoofd communicatie van de kerk, desgevraagd uit. „De aanslagen zijn een nationale tragedie. Daarom proberen wij er als kerk juist nu voor de mensen te zijn.”

De beschadigde dom in het hartje van Oslo opende zaterdagmorgen ook enkele uren de deuren voor het publiek. De kerk kreeg tientallen bezoekers over de vloer, vertelt deken Olav Dag Hauge. Veel mensen, die daarvoor even een kijkje hadden genomen bij de gehavende regeringsgebouwen, glipten naar binnen. „Op zoek naar troost en geborgenheid. Samen huilen.”

De Noren zijn een religieus volk, verklaart Dag Hauge. Hoewel de religiositeit niet altijd direct tot uitdrukking komt, blijkt dat volgens hem vooral op momenten als deze. „Dan wordt zichtbaar dat het christendom diep genesteld zit in het hart van iedere Noor.”

Dat de waarschijnlijke dader van de schietpartij en bomaanslagen wordt neergezet als een christenfundamentalist, deert de hoge Noorse geestelijke niet. „Zijn religie is niet de onze. Hoewel ik weinig van hem weet, is me wel duidelijk geworden dat het christendom dat hij voorstaat vooral een cultureel christendom is.”

Mosterdzaad

Ook in andere bedehuizen in de stad Oslo wordt intens meegeleefd met de nabestaanden van de slachtoffers van de aanslagen. Zo’n 500 meter van de rampplek verwijderd, bevindt zich de anglicaanse kerk. Plaatsvervangend deken Brian Russell zwaait er de scepter.

Russell, Engelsman van geboorte, benadrukt dat de impact van de aanslag moeilijk te onderschatten is. Hij vermoedt dat vrijwel iedere Noor –„Noorwegen telt slechts 4,5 miljoen inwoners”– wel iemand kent die op een of andere manier bij de bomaanslag of schietpartij betrokken was.

Zelf weet hij van een persoon die op het nippertje aan de dood ontkwam. „Een lid van onze gemeente werkt als ambtenaar op het ministerie van Olie. Twintig minuten voor de aanslag had hij het kantoorpand verlaten.”

Gisteren preekte Russell over de gelijkenis van het mosterdzaad. „We lezen hoe een klein zaadje, gezaaid in donkere aarde, uitspruit tot een enorme boom waar de vogels tot rust komen. Ik heb de wens uitgesproken dat het Evangelie eenzelfde rust­gevende werking mag hebben in de harten van de ontredderde Noren.”