De plaatsaanduiding Thessaloniki klopt eigenlijk niet. Het is weliswaar de dichtstbijzijnde stad, maar de dames en heren ontmoeten elkaar zo’n 100 kilometer verderop, in Porto Carras, op het schiereiland Chalkidiki. Het begint vanavond met een werkdiner en het eindigt zaterdagmiddag met een lunch aan boord van een cruiseschip. Dat neemt het hoge gezelschap mee voor een pleziertochtje rond de berg Athos, waarop zich de twintig kloosters van een monnikengemeenschap bevinden en die verboden gebied is voor vrouwen.

Premier Simitis fungeert als gastheer. De driedaagse bijeenkomst vormt min of meer de afsluiting van zijn voorzitterschap van de Unie. Per 1 juli draagt hij het estafettestokje over aan zijn Italiaanse ambtgenoot Berlusconi.

De conduitestaat van de Grieken over de afgelopen periode bevat weinig prestaties waarmee zij roem oogsten. Wat dat betreft waren zij op een verkeerd moment aan de beurt om de scepter te zwaaien over de EU.

In april organiseerden zij in Athene de ondertekening van het verdrag dat de uitbreiding regelt. Dat was echter een louter ceremonieel gebeuren; de besprekingen over de toetreding van de tien kandidaat-landen waren al in 2002 afgerond. In Thessaloniki krijgen de presidenten en premiers het concept voor een Europese constitutie voorgeschoteld. Over dat document volgen de onderhandelingen pas later. Kortom, inhoudelijk gezien speelt Simitis slechts een bescheiden rol.

Om de top van deze week wat op te waarderen heeft hij de lijst van te behandelen onderwerpen aangevuld met een voor zijn land belangrijke regionale component, te weten de relatie met de westelijke Balkan. Zaterdagmorgen zijn ook de leiders van Albanië, Bosnië, Kroatië, Macedonië en Servië-Montenegro aanwezig.

De bedoeling is het in november 2000 in Zagreb gestarte stabilisatie- en associatieproces, gericht op wederopbouw en hervormingen in die naties en, voor de lange termijn, op een voor hen mogelijk EU-lidmaatschap, een nieuwe impuls te geven. Een verklaring zal de politieke wil tot intensivering van de samenwerking tot uitdrukking brengen en verder komt er 200 miljoen euro extra aan financiële hulp beschikbaar.

Dat er in de voorbije zes maanden weinig eer viel te behalen, hield ook verband met het internationale tij. Gedurende een groot deel werd de agenda gedomineerd door de oorlog in Irak. De kwestie van wel of geen steun aan de militaire operatie tegen het regime van Saddam Hussein spleet de Unie in tweeën. De Griekse voorzitter moest machteloos toezien hoe de verdeeldheid culmineerde in een harde botsing tussen Frankrijk en Duitsland enerzijds en Groot-Brittannië en Spanje anderzijds.

Tevens trad er een ernstige verstoring op in de betrekkingen met de VS. Op dat vlak verkeren we thans in de fase van de reparatiewerkzaamheden. Binnenkort praten op het hoogste niveau beide machtsblokken met elkaar in Washington. Het beraad van de G-8 van onlangs bracht al enig herstel van de schade. In Thessaloniki worden signalen afgegeven voor een verdere verbetering van het klimaat. De bereidheid tot een gezamenlijke aanpak van de strijd tegen massavernietigingswapens, zoals maandag reeds verwoord door de ministers van Buitenlandse Zaken, kan daartoe bijdragen.

In economisch opzicht zat het dit jaar tot nu toe evenmin mee. De groei in de eurozone stagneert, een opleving van de conjunctuur blijft vooralsnog uit. De deelnemers aan de top proberen met een boodschap van vertrouwen producenten en consumenten te bewegen tot meer activiteit.

Italië wil straks aan het hoofd van de EU plannen ontwikkelen voor het stimuleren van de bedrijvigheid en het bevorderen van de werkgelegenheid. Het denkt aan een forse kapitaalinjectie, via de Europese Investeringsbank (EIB), ten behoeve van projecten in de infrastructuur. Berlusconi polst dezer dagen zijn collega’s hoe zij daar tegenaan kijken.

Maar de schijnwerpers zullen toch vooral gericht zijn op Giscard d’Estaing. Morgenochtend overhandigt hij de Europese Raad het voorstel voor een grondwet en wisselt hij met deze politieke elite van gedachten over de daarin neergelegde aanbevelingen.

In december 2001 besloten de regeringsleiders een conventie in het leven te roepen die mocht adviseren over een bestuurlijke herinrichting van de Unie. Even was Kok in beeld als kanshebber om die denktank voor te zitten, maar hij hapte niet toe, wellicht omdat hij wist dat Frankrijk zwaar erop zou inzetten die functie in eigen beheer te houden. De tijdelijke baan ging naar Giscard. Het voormalige staatshoofd, inmiddels 77 jaar oud, kan thans terugzien op een geslaagde missie.

De beraadslagingen hebben uiteindelijk een, zoals hij het zelf aanduidt, „bijna unaniem akkoord” opgeleverd. Hij zal zijn opdrachtgevers vooral op het hart binden niet te ver af te wijken van de daarin vervatte tekst. Die draagt immers op tal van punten het karakter van een compromis, tussen federalisten en eurosceptici, tussen kleine en grote lidstaten, tussen parlementariërs en regeringsvertegenwoordigers. Eén steen eruit halen, brengt het gevaar met zich mee dat het hele bouwwerk instort.

Simitis en zijn gasten trekken nog geen conclusies. Zij wijden slechts een eerste, globale discussie aan het advies. En voorts moeten zij afspraken maken over het verdere tijdpad.

Naar verwachting vangen in oktober de officiële onderhandelingen tussen de lidstaten aan, in een zogeheten intergouvernementele conferentie (igc). Berlusconi dringt erop aan die nog dit jaar af te ronden. Wat is er voor hem mooier dan het overleg onder zijn aanvoering te laten resulteren in een verdrag van Rome. Waarschijnlijker lijkt dat een datum in de lente van 2004, vóór de Europese verkiezingen in juni, geldt als deadline. In dat geval berust de regie over de finale bij Ierland.