George worstelt al jaren met de ziekte van zijn echtgenote. Zij lijdt aan een ernstige vorm van schizofrenie. Anderhalve week geleden kreeg zij weer een psychotische aanval en de artsen besloten haar naar Douma te brengen. Douma is een buitenwijk van Damascus waar zich het grootste psychiatrische ziekenhuis van de stad bevindt.

In Douma gearriveerd kwamen ze echter terecht midden in een protestdemonstratie tegen het Syrische regime. De woedende menigte scandeerde slechts één leuze die galmde door de nauwe straten: ”De Alawieten naar het graf, de christenen naar Beiroet”.

Nog natrillend van emotie deed George mij diezelfde avond in ons stamcafé zijn relaas. Hij was ervan overtuigd dat hem die dag een blik was vergund op de sombere toekomst, die de christenen in Syrië te wachten stond.

Deze gebeurtenis in Douma blijkt geen geïsoleerd incident te zijn. De organisatie International Christian Concern heeft de afgelopen maanden reeds enkele malen de noodklok geluid. Deze christelijke organisatie wist te melden dat in vele regio’s in Syrië de protesten worden geleid door salafisten, die de christenen voor de keuze stellen: Participeren in de demonstraties en het vertrek eisen van het Syrische regime ofwel het land verlaten. Naar Libanon en dus Beiroet.

Op meerdere plaatsen in Syrië zijn de afgelopen weken christelijke dorpen aangevallen door anti-regimedemonstranten. International Christian Concern meldt, op basis van getuigenverklaringen, dat 20 gewapende mannen op motoren een huis onder vuur hebben genomen in een christelijk dorp in de buurt van de zuidelijke stad Daraa. De lijst van dit soort anti-christelijke acties lijkt gestaag te groeien.

Bovenstaand verhaal illustreert de onrust die momenteel heerst onder de christenen in Syrië, die er niet gerust op zijn dat de huidige situatie voor hen een positieve wending zal nemen.

In islamitische landen bestaat in het algemeen de gewoonte om de omvang van de christelijke gemeenschap lager in te schatten dan die in werkelijkheid is. In Egypte bijvoorbeeld leven volgens de officiële cijfers zo’n acht miljoen Koptische christenen. De Koptische kerk echter heeft haar eigen persoonsregistratie, die zich baseert op doopsels, huwelijken en uitvaarten en op basis van deze gegevens wordt het aantal Kopten in Egypte eerder op vijftien miljoen geschat. De gezamenlijke kerken in Syrië schatten het aantal christenen in hun land op circa drie miljoen wat eveneens aanzienlijk hoger is dan de meeste officiële statistieken.

Deze christelijke gemeenschap in Syrië heeft de afgelopen decennia in een voor het midden oosten ongekende vrijheid haar geloof kunnen beleven. Christelijke feestdagen worden gevierd met luisterrijke processies en nieuwe kerken kunnen zonder enig probleem worden gebouwd. Deze bijna unieke situatie is echter direct verbonden met de aard van het Syrisch regime, dat sterk wordt geïdentificeerd met de Alawitische minderheid in het land. Alawieten vieren en beleven hun geloof in het geheim maar bekend is dat ze vele christelijke gebruiken praktiseren. Ze vieren Kerst en Pasen en gebruiken tijdens hun godsdienstige rituelen brood en wijn. In geen enkel Alawitisch huis ontbreekt een beeltenis van Jezus, Die zij als Messias vereren.

Dit door Alawieten gedomineerde regime kwam door een staatsgreep aan de macht in 1966 en sindsdien hebben alle religieuze minderheden in Syrië een periode van geloofsvrijheid beleefd. Niet in de laatste plaats de christenen met wie de Alawieten een grote mate van innerlijke verwantschap voelen.

Terwijl in buurlanden Libanon en Irak de christenen geteisterd werden door de stormen van burgeroorlogen en schier oneindig bloedvergieten konden de Syrische christenen in alle vrijheid en zonder angst hun kerken bezoeken onder de krachtige bescherming van het Syrische regime. Niemand kan het daarom de Syrische kerken kwalijk nemen dat ze het regime van de thans in het nauw gedreven Syrische president Bashar al-Assad openlijk steunen.

In iedere Syrische kerk wordt momenteel vurig Gods bijstand afgesmeekt over de Syrische president. Omdat de christenen hier vrezen dat een eventueel „nieuw en democratisch” Syrië voor hen hetzelfde lot in petto zal hebben als het noodlot en drama dat hun Irakese geloofsgenoten decimeerde.

Veel Syriërs van alle religieuze gezindten, christelijk én islamitisch, kijken momenteel met een zekere angst naar de toekomst, maar de vrees van de Syrische christenen is anders omdat hun angst van existentiële aard is. Syrische moslims maken zich geen moment zorgen dat hun bestaan als islamitische gemeenschap thans in het geding is, maar voor de christenen ligt dit heel anders. Zij maken zich grote zorgen over hun voortbestaan en toekomst en zijn ervan overtuigd dat extremistische salafisten een plan hebben uitgewerkt om de 2000 jaar oude christelijke presentie in Syrië met wortel en tak uit te roeien door de christenen te verjagen naar Libanon. Waarbij de in Douma gescandeerde leuzen bepaald niet helpen om deze vrees weg te nemen.

We naderen thans tot de kern van het dilemma waar Syrische christenen mee worstelen. Diep in hun hart weten ze dat het huidige regime eindig is en dat dit einde wel spoedig kan komen. Hun welzijn lijkt echter direct verbonden te zijn met net het voortbestaan van dit regime van president Assad. De leuzen die in Douma te horen waren, maken bovendien duidelijk hoe nauw christenen en Alawieten in de ogen van veel Syriërs met elkaar worden verbonden. Wraakacties tegen Alawieten zullen ook de christenen treffen omwille van hun steun voor dit regime. Samenlevingen in het Midden-Oosten hebben een lang geheugen: Duizend jaar na dato zijn veel moslims de christenen nog steeds niet de kruistochten vergeven.

In geen enkel land in de islamitische wereld genieten christenen dezelfde rechten als hun islamitische landgenoten. De Syrische uitzondering vloeit voort uit de ideologische uitgangspunten van het huidige regime. De kans is echter zeer reëel dat de val van dit regime tevens het einde zal betekenen van deze unieke uitzonderingspositie van christenen. En de aanwezigheid van vele tienduizenden christelijke vluchtelingen uit Irak maakt de Syrische christenen bovendien duidelijk dat ze van het onverschillige Westen geen hulp hoeven te verwachten.

Vandaar dat Aidan Clay, het hoofd van International Christian Concern in het Midden-Oosten, de Verenigde Staten dringend heeft opgeroepen om „uiterst voorzichtig en terughoudend te zijn in haar politiek jegens Syrië omdat de gevolgen voor de vele minderheden, die Syrië rijk is desastreus kunnen zijn.” De recente ontwikkelingen echter voorspellen in dit opzicht weinig goeds.