Malmström noemde de huidige situatie ‘een loterij’. Een asielzoeker heeft in het ene EU-land 75 procent kans om toegelaten te worden, en in het andere land in dezelfde omstandigheden minder dan één procent. „Er moeten gemeenschappelijke regels komen. De behandeling van asielzoekers moet overal gelijk zijn.”

Vorig jaar meldden zich 260.000 asielzoekers aan de grenzen van de EU-landen. Slechts tien lidstaten, waaronder Nederland, verwerken samen meer dan 90 procent van de asielverzoeken. De andere zeventien, vooral in Zuid- en Oost-Europa, zouden volgens Malmström best meer kunnen doen.

Er wordt al sinds 2008 onderhandeld over een EU-asielbeleid, dat er volgend jaar moet zijn. Veel lidstaten willen hun regels niet versoepelen, om geen extra asielzoekers aan te trekken. Het land waar een asielzoeker het eerst de EU binnenkomt moet voor de opvang zorgen en hoe gunstiger de voorwaarden daar zijn, hoe meer dat land in trek is. Daarom wil Brussel de regels zoveel mogelijk gelijktrekken.

Asielzoekers moeten volgens Malmström overal recht op juridische bijstand hebben en de procedure moet sneller verlopen. Binnen een half jaar moet een asielzoeker uitsluitsel krijgen. Alleen bij een extreem hoge toestroom mag dat maximaal een jaar zijn.

De verschillen zijn echter vooral groot als het gaat om de opvang van asielzoekers die op behandeling van hun zaak wachten. Zij hebben volgens de commissie overal recht op huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en werk. Vooral dat laatste ligt moeilijk in veel lidstaten.

De Europese Commissie wil dat de lidstaten asielzoekers het recht op werk niet kunnen onthouden. In ruil hoeven zij ze pas na maximaal een jaar tot de arbeidsmarkt toe te laten. In de oude voorstellen was dat een half jaar. Als asielzoekers een uitkering krijgen waarvan zij hun onkosten moeten betalen, dan moet die gelijk zijn aan het bestaansminimum in dat land. Dat geldt overigens niet voor Nederland, waar asielzoekers nergens voor hoeven te betalen en van de overheid alleen ‘zakgeld’ krijgen.

De lidstaten en het Europees Parlement moeten deze voorstellen goedkeuren.