In de huidige voorstellen, die pas later op schrift verschijnen, vervalt de regeling waarin elk land een halfjaar de voorzittershamer vasthoudt. Er komt voor een langere periode een soort president, die de Europese toppen voorbereidt en leidt. Veel kleinere EU-landen, waaronder Nederland, waren daar lang op tegen, maar in de huidige voorstellen wordt de macht van de meerjarige voorzitter flink ingeperkt.

„Er is een basis voor consensus”, kondigde Giscard d’Estaing vrijdag aan. Deze voormalige Franse president is voorzitter van de 105-koppige conventie, een werkgroep uit heel Europa die de grondwet voorbereidt.

De Vries, die namens de Nederlandse regering in de conventie zit, is ook voorzichtig optimistisch. „Ik denk dat het presidium (de leiding van de conventie) de kans van slagen heeft vergroot, al wil ik bepaald nog niet de vlag uithangen”, zei hij vrijdag in Brussel.

Het aanvankelijke idee om de omstreden nieuwe EU-voorzitter een zware staf en veel bevoegdheden te geven, is van tafel. Nederland is bang dat deze ’president’ dan botst met de voorzitter van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU.

„Breekpunt voor ons was: geen twee concurrerende executieven. Dat gebeurt nu dus niet”, aldus De Vries. Hij benadrukt dat Nederland zich nog niet akkoord heeft verklaard met de huidige formulering. „Wij zijn met niks akkoord, we zitten in onderhandelingen.”

Na de conventie moeten de Europese regeringsleiders het nog eens worden, wat mogelijk nog een jaar kost. Verzet komt onder meer van Spanje, dat de huidige, voor Madrid gunstige stemverhouding in de EU-ministerraad niet wil inruilen voor een vereenvoudigd model.

Ook Groot-Brittannië, altijd al argwanend ten opzichte van Europa, heeft een reeks eisen. Onder meer wil het land het bestaande vetorecht bij belastingonderwerpen behouden. Bovendien vindt Londen de Europese voorzitter in de nieuwste teksten te zeer verzwakt. Op zijn minst eist Engeland dat hij niet tegelijkertijd voorzitter van de Europese Commissie is.

Nederland hecht sterk aan het vetorecht over justitie, terwijl de conventie neigt naar meerderheidsbesluiten. Dat kan het einde betekenen van bijvoorbeeld de coffeeshop. Of het vetorecht overeind blijft, wordt volgens De Vries geen onderwerp voor de conventie maar voor de regeringsleiders.