Herdenking: Ontreddering moeilijk te herinneren
AMSTERDAM (ANP) – „Anders dan veel mensen met vergelijkbare oorlogsverledens is mijn moeder mededeelzaam geweest. Zij riep beeldende herinneringen op, maar liet altijd ook merken dat zij iets niet onder woorden kreeg.” Dat zei schrijver Willem Jan Otten woensdag in zijn 4 meivoordracht ”Een eisprong in 1945” in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, voorafgaand aan de nationale herdenking op de Dam.
„Niet de honger, niet de ziektes, niet de vrijheidsberoving, niet het creperen was zo moeilijk om te herinneren, maar de ontreddering. En ze gebruikte nog een woord: ontwaarding.” Otten zei dat het daar volgens zijn moeder uiteindelijk om draaide. „Het punt waarop mensen gebroken werden en niet langer meer hun waarden overeind wilden of konden houden.”
Ottens moeder vertelde na de twee minuten stilte in 1960, toen hij acht jaar oud was en zijn broertje vroeg aan wie hij nu eigenlijk moest denken, over het kamp in Indië. Daar had ze met haar moeder en broers gezeten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze was zeventien en broodmager, slechts 28 kilo, toen ze uit het kamp kwam. Door de ondervoeding en angst was zij nog nooit ongesteld geweest. „Ik begreep desgevraagd dat zij haar eerste eisprong pas eind 1946 heeft beleefd, toen zij, terug in Holland, genoeg was aangesterkt.”
In de Nieuwe Kerk kwamen 1700 genodigden bijeen, onder wie koningin Beatrix, prins Willem-Alexander, prinses Máxima en premier Mark Rutte. Naast de jaarlijkse voordracht klonk er muziek van onder anderen Willem van Merwijk en Henry Purcell, uitgevoerd door het Nationaal Kinderkoor.
Na de bijeenkomst in de kerk vindt de jaarlijkse herdenking plaats bij het Nationaal Monument op de Dam. Hier wordt stilgestaan bij alle burgers en militairen die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland of waar dan ook ter wereld zijn omgekomen tijdens oorlogshandelingen of bij vredesmissies.