Charmant zijn ze zeker, de folderende studentes op het Zamkowyplein in het centrum van de Poolse hoofdstad Warschau. Gestoken in een blauwe trui van de regerende postcommunistische SLD en met op hun hoofd een pet met daarop de tekst ”Polen in de Europese Unie” delen ze folders uit met daarin de redenen waarom hun landgenoten op 7 en 8 juni voor het lidmaatschap van de EU moeten stemmen.

Als de dames echter verbaal duidelijk moeten maken waarom het Poolse EU-lidmaatschap zo belangrijk is, staat de trein gauw stil. Misschien heeft het te maken met de taalbarrière. Als het gaat om de kennis van het Engels van de mensen op straat, lijkt Polen meer op een ontwikkelingsland dan op een kandidaat-lidstaat van de EU. Het land heeft ten minste nog een generatie nodig voordat het Engels een beetje is ingeburgerd.

„Het Poolse lidmaatschap is belangrijk voor jongeren”, zegt Marta Lepecka. „De Polen krijgen dan meer kansen om in het buitenland te werken”, vult Ania Uzdowska haar aan. Het is een veelgehoord argument onder jongeren. Maar weinigen lijken van plan om zelf het land te verlaten. Een uitzondering daarop is Eliza Barszcz. „Mijn vriend studeert in Groot-Brittannië en wil na zijn studie in Oostenrijk gaan wonen. Dan ga ik met hem mee.”

Veel verder dan deze opmerking komen de Poolse jongedames niet. „De boeren? Voor hen is de EU ook goed, want ze krijgen dan financiële steun uit Brussel”, vervolgt Eliza, de enige in het gezelschap die met het Engels wel aardig uit de voeten kan en inmiddels de rol van tolk op zich heeft genomen. „Natuurlijk zal op den duur het aantal boeren wel minder worden, maar zij kunnen ander werk gaan doen.”

Ondertussen komt er een oude dame op de groep afgesneld, die de studentes een paar folders in de handen drukt en -zonder een woord te hebben gezegd- met dezelfde snelheid verdwijnt. Het blijkt een blaadje te zijn van Samoobrona (Zelfverdediging), een van de twee politieke partijen die zich verzetten tegen de toetreding van Polen tot de EU. De dames lijken niet goed te weten wat ze met de folders aanmoeten.

Van de argumenten van de tegenstanders weet het viertal niet veel af. „Is de Liga van Poolse Gezinnen dan tegen?” vraagt Monika Jeznach. Als hun duidelijk wordt dat de liga bang is voor het verlies van Poolse waarden en de eigen identiteit, is haar antwoord ontwapenend simpel: „Misschien raakt Polen zijn identiteit wel kwijt, maar daartegenover staan veel meer voordelen.” Als voorbeeld noemt ze de komst van meer toeristen naar het Oost-Europese land, wat goed is voor de economie.

Iets realistischer is Monika. Zij beseft dat de nabije toekomst van Polen mogelijk weinig rooskleurig is. „Mijn moeder werkt op het kantoor van de gemeente Warschau. Daar worden de komende tijd banen geschrapt. Misschien wordt ze werkloos. En met haar 47 jaar is de kans klein dat ze ander werk vindt. Toch ben ik voor de EU, omdat dat op den duur beter is voor Polen.”

Polen moet lid worden van de EU omdat er geen andere optie is, zegt de 25-jarige Margareta Niezgoda uit Warschau. „Alle huidige lidstaten zijn beter geworden van de Unie. Polen zal het na toetreding ook beter vergaan. De Poolse boeren krijgen weliswaar minder geld dan hun collega’s in West-Europa, maar als je dat vergelijkt met de prijzen hier, vind ik dat wel terecht.”

Zelf hoopt de studente economie dat Polen na toetreding meer werk gaat maken van het wegennet. „Ik werk als gids voor Poolse toeristen en ga regelmatig met hen naar het buitenland. Dan merk je hoe slecht de wegen in Polen zijn. Verder hoop ik dat ik in de toekomst niet meer zo lang hoef te wachten aan de grens, om die te kunnen oversteken.”

Bang dat Polen zijn identiteit verliest of zal worden gedomineerd vanuit Brussel is ze niet. „Spanje blijft Spaans en Polen Pools.” Ook de angst van een deel van de rooms-katholieken dat Polen er in morele zin op achteruitgaat, deelt ze niet. „Zelf ben ik voorstander van een ruimere abortuswetgeving. Met euthanasie of een homohuwelijk heb ik ook geen moeite. Mensen moeten zelf weten wat ze doen, zolang ze anderen maar met rust laten.”

Iemand die het absoluut niet eens is het met Margareta, is de 31-jarige Mark Bonkowski. „Ik ben tegen het lidmaatschap van de EU omdat de Unie een bureaucratische en socialistische organisatie is. Een dikke tien jaar geleden jaar geleden hadden we nog te maken met het communistische Moskou en nu ruilen we het ene machtsblok in voor het andere.”

De EU is alleen maar goed voor het establishment, zegt Bonkowski, die zichzelf een onafhankelijk patriot noemt. „De mensen die ervan profiteren, zijn dezelfden als in de tijd van het communisme.”

De docent recht aan de universiteit van Warschau deelt de angst van de LPR dat de EU ten koste zal gaan van de Poolse waarden. „Op den duur zullen ook zaken zoals euthanasie en homohuwelijk in Polen gemeengoed worden.” Dat het Poolse parlement in een verklaring eerder dit jaar beloofde in ethische kwesties het Poolse beleid te zullen handhaven, maakt op hem geen indruk. „Ik vertrouw de politici niet.”

Polen kan best zonder de EU, meent de docent. „Kijk maar naar Zwitserland, Liechtenstein en Noorwegen. Die redden het toch ook zonder Brussel? Bovendien zal de EU in de toekomst ook een keer in elkaar storten, net zoals dat gebeurde met de Sovjet-Unie.”