Of de populisten de conservatieve Nationale Coalitiepartij voorbijstreven, is nog een vraag. Maar het lijkt er wel op dat ze de sociaaldemocraten en de sociaalliberale Centrumpartij inhalen. Voor het eerst na vele tientallen jaren zouden daarmee de politieke krachtsverhoudingen in de Rijksdag een flinke wijziging ondergaan.

De oorzaak van de opkomst van de populisten ligt, net als overal, in een stelselmatig gegroeide onvrede, analyseert politicoloog prof. Lauri Karavonen, van de Zweedstalige Abo Akademi. Maar waarmee is men dan niet tevreden?

Karavonen gelooft niet dat het vreemdelingenbeleid of de vrees voor islamisering van de samenleving een rol speelt. „Met zo’n thema maakt geen enkele partij hier een kans. In Finland is slechts 3 procent van de bevolking allochtoon. Dus dat wordt hier door de bevolking niet als een probleem ervaren.”

De Echte Finnen spelen daarentegen wel in op het gevoel van onmacht bij delen van de burgerij tegenover de veranderingen in de maatschappij. „In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw scoorden populistische politieke partijen vooral bij de plattelandsbevolking. Nu zijn er stemmen te halen bij bepaalde kiezers in de steden, namelijk de verliezers op de wereldwijde arbeidsmarkt, en zij die vinden dat er te veel macht naar Brussel is gegaan. Het zijn de mensen die het gevoel hebben dat de politiek er niet voor hen is, maar alleen voor de anderen.”

In feite worden de populistische kiezers beheerst door nostalgie. „Ze verlangen terug naar het Finland van de jaren tachtig, toen alles nog Fins was en Finland het alleen moest doen, zowel economisch als politiek”, aldus de hoogleraar uit Turku.

De leider van de Echte Finnen heeft al deze onderhuidse onvrede –die natuurlijk is versterkt door de wereldwijde financiële crisis– met groot succes weten te vertolken in de politieke arena. Die leider heet Timo Soini, is bijna 49 jaar oud, en is ook politicoloog. Qua levensbeschouwing is hij een conservatieve rooms-katholiek. Dat steekt hij allerminst onder stoelen of banken. Hij komt ervoor uit grote bewondering te hebben voor de vorige paus, Johannes Paulus II. Hij is daarom bijvoorbeeld een verklaard tegenstander van abortus.

Dat hij en zijn partij tevens menen dat Finland zo snel mogelijk uit de Europese Unie moet zien te komen en ze van de NAVO ook al niets moeten hebben, kan tegen de achtergrond van Karvonens analyse geen verbazing wekken. Karvonen meent desondanks niet dat de politiek van de Echte Finnen als extreem of rechts kan worden getypeerd. „In veel opzichten is de partij links, vooral als het gaat over sociaal beleid en de welzijnsvoorzieningen. Wat dat betreft zijn de Echte Finnen eerder de sociaaldemocraten van veertig jaar geleden.”

Soini scoort vooral stemmen doordat zijn persoon de kiezers aanspreekt. „Hij is de man van de pakkende oneliners, waar je ook nog om kunt lachen, als je ze niet serieus neemt. Soini is een buitengewoon goede spreker en zelfs bij zijn politieke tegenstanders is hij in ieder geval als collega geliefd.”

De populariteit bij de kiezers is inmiddels zo hoog dat Soini hoopt straks zelfs de leider van de grootste partij te zijn. In dat geval kan hij ook het premierschap claimen. De gevestigde partijen sidderen, maar volgens Karvonen alleen omdat ze hun positie moeten inleveren.

„Ongeacht de grotere plaats die de Echte Finnen met 15 tot 16 procent van de stemmen mogelijk gaan innemen, zal het beleid in de praktijk nauwelijks veranderen. Ook de Echte Finnen zullen een coalitie met de andere grote partijen moeten aangaan. Dat betekent een beleid op basis van compromissen, net zoals het altijd al geweest is in Finland. Eenmaal in de regering zal Soini het ook niet meer met alleen oneliners af kunnen. Dan zal hij afgewogen met enerzijds en anderzijds moeten spreken. Dat is natuurlijk heel iets anders dan oppositie voeren.”

De huidige Finse regering is een coalitie van Centrumpartij, conservatieven en twee kleinere partijen, de Groenen en de Zweedse Volkspartij.