Veel wetenschappers, onder wie dr. Van Vledder (RD 2-4), achten het zeer onwaarschijnlijk dat Nederland ooit door een tsunami wordt getroffen. Ook de Nederlandse overheid heeft ten onrechte de neiging dit vraagstuk te negeren.

Het Noordzeegebied is in het verleden echter regelmatig getroffen door tsunami’s. De grootste tsunami vond ongeveer 8100 jaar geleden plaats. Deze werd veroorzaakt door de zogenaamde Storegga-afglijding, een grootschalige onderzeese aardverschuiving voor de kust van West-Noorwegen. De afglijding werd in gang gezet door een zware aardbeving. Een gesteentemassa van 2400 tot 3200 kubieke kilometer gleed toen de diepzee in. De zeebodemoppervlakte waarover dit gebeurde was meer dan twee keer zo groot als de oppervlakte van Nederland.

Bewijzen voor de verwoestende tsunami zijn terug te vinden langs de hele Noorse kust, op IJsland, Groenland en langs de Schotse en de Engelse kusten. Zelfs in het Oostzeegebied, Estland en ook in Nederland zijn afzettingen gevonden. Op de Shetlandeilanden zijn tsunamiafzettingen in de vorm van zand met resten van zeedieren en -planten tot 25 meter boven het toenmalige zeeniveau neergelegd.

Ongeveer 5500 jaar geleden en zo’n 1500 jaar geleden vonden er kleinere tsunami’s plaats in de Noordzee.

Het is een gegeven dat het aantal (zware) aardbevingen vanaf het begin van de twintigste eeuw toeneemt. Zo is er bij mijn weten geen aardbeving bekend die zo veel voor- en naschokken heeft gehad als de beving die vorige maand Japan trof. Het is goed denkbaar dat deze trend doorzet en dat er daardoor ook in rustige gebieden (zwaardere) aardbevingen met tsunami’s kunnen komen.

Als christen verbaast mij dit overigens niet. Ook de Schrift spreekt over een tijd waarin aardbevingen veelvuldig zullen voorkomen over de hele aarde, zie Openbaring 6:12-14. Verder zullen mensen in het einde der tijden bevreesd zijn voor de zee en de golven: „En er zullen tekenen zijn in de zon, en maan, en sterren, en op de aarde benauwdheid der volken met twijfelmoedigheid, als de zee en watergolven groot geluid zullen geven” (Lukas 21:25).

Er wordt dikwijls gesteld dat een tsunami in de Noordzee –als die zou plaatsvinden– maar weinig schade zal aanrichten. In de laatste eeuwen hebben tsunami’s zich altijd langs oceaankusten afgespeeld, waar de zee snel dieper wordt. Hoe een tsunami in een ondiepe zee zoals de Noordzee zich precies zal gedragen, is daardoor niet uit de praktijk bekend. Natuurlijk zal de snelheid sterk afnemen en de golflengte flink worden ingekort. Maar de golfhoogte zal steeds groter en gevaarlijker worden.

Engelse wetenschappers gaan ervan uit dat een tsunami met een golfhoogte van enkele tientallen meters heel goed in staat is om zich voort te bewegen over een continentale platzee zonder te breken. Het is ook bekend dat bijzonder vernietigende tsunami’s ontstaan als een inkomende tsunamigolf de zeewaarts gerichte terugstroom overrijdt die ontstaat als de zee zich eerst terugtrekt. Dan zal deze golf vlak bij of op de kust breken en omslaan zoals ook gewone brandinggolven dat doen.

Wetenschappelijk gezien lijkt de kans op een tsunami door een afglijding voor de Noorse kust momenteel niet erg groot. Grote vulkaanuitbarstingen aan de zuidoostkant van IJsland en/of een zware zeebeving daar kunnen voor alle landen rond de Noordzee echter wel verwoestende gevolgen hebben. Een Duitse onderzoeksgroep van de universiteit van Hannover heeft berekeningen gedaan met realistische simulaties. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat vooral West-Nederland en Oost-Engeland niet goed beschermd zijn tegen de gevolgen van een tsunami die vanuit het noorden de Noordzee inkomt.

Een grote tsunami in de Noordzee zal in staat zijn om over onze dijken en smalle, lagere duinen heen te komen en deze te vernietigen. Het deel van Nederland onder de zeespiegel zal dan onder water komen te staan. Doordat grote delen van de kustlijn langs de Noordzee door zo’n tsunami zullen veranderen, zal veel land verloren gaan.

Dit alles overwegend dient de overheid te beseffen dat het gevaar van een grote tsunami reëel is. Het is daarom belangrijk dat er in West-Europa een tsunamiwaarschuwingssysteem komt, zodat de bevolking zo snel mogelijk gewaarschuwd kan worden en hopelijk op tijd een hoge plek kan vinden of weg kan komen. Verder zal de bevolking voorlichting moeten krijgen over preventieve maatregelen die nodig zijn om de eerste tijd door te komen. Na een tsunami zal immers veel infrastructuur verwoest zijn. Daarom zal er niet snel hulp geboden kunnen worden.

De auteur is geoloog.

www.nerc-bas.ac.uk/tsunami-risks/index.html

bauinf1.bauinf.uni-hannover.de/~milbradt/Veroeffentlichungen/2005/tsunami_050415.pdf