„Ik moest naar het stadsarchief in Roermond om nieuwe software voor ons archief onder de knie te krijgen”, vertelt Van der Noord. Daar ontmoette hij de stadsarchivaris, die hem vertelde over Limburgers die begin 1945 ruim drie maanden als evacué in Friesland doorbrachten.

Hij hoorde het aan, maar deed er in eerste instantie niets mee. „Ik had mijn werk en dat was al druk genoeg. Toen plotseling mijn vrouw en een goede vriend overleden, ben ik gaan nadenken over het leven.”

Van der Noord besloot zelf meer te gaan schrijven en een eigen uitgeverij te beginnen. „Vrij snel daarna heb ik weer contact gezocht met die stadsarchivaris. Via hem leerde ik de mensen kennen die nu in het boek staan.”

Van oktober 1944 tot januari 1945 werd er zwaar gevochten rond de Maas in Midden-Limburg. Roermond was een belangrijke garnizoensstad voor de Duitsers. De bruggen over de Maas waren door de geallieerden vernietigd.

„Elke dag werd Roermond gebombardeerd of beschoten door de geallieerden. De Duitse bezetter en de bisschoppen besloten toen tot een gedwongen evacuatie van de bevolking.

De bisschoppen zagen dat er iets nodig was om de inwoners in veiligheid te brengen. Het NSB-bestuur van de stad liet het allemaal eigenlijk koud, maar met een vertrek van de bewoners zouden de Duitsers vrij spel krijgen in de stad”, vertelt Van der Noord.

Vervolgens besloten de Duitse bezetter en de bisschoppen tot evacuatie van de bevolking. Dertigduizend inwoners van Roermond moesten ’s nachts vertrekken naar veilige gebieden binnen het bezette Nederland; in veewagens over het spoor, met als bestemming het noorden.

Tienduizend mensen belandden in Drenthe en Groningen, terwijl het dubbele aantal in Friesland terechtkwam.

In Leeuwarden werden alle evacués van jong tot oud geregistreerd, gewassen, ontluisd en onderworpen aan een medische keuring. Vervolgens werden ze doorgestuurd naar diverse plaatsen in Friesland, zoals Buitenpost, Makkum, Siegerswoude, Surhuisterveen, Tzummarum en Ureterp.

Twee weken na de evacuatie werd Roermond door de geallieerden bevrijd. De meeste Limburgers waren echter langer dan drie maanden van huis, tot na de landelijke bevrijding in mei.

De reis en het gedwongen verblijf in Friesland betekenden voor sommigen het begin van een levenslange vriendschap. Van der Noord: „Twee mensen die ik interviewde voor dit boek zagen elk jaar de gastgezinnen uit Friesland. Het ene jaar gingen de Limburgers naar Friesland, het andere jaar de Friezen naar Limburg. Anderen hielden contact per brief of door elkaar elk jaar te bellen.” Voor anderen was de evacuatie een emotionele, soms traumatische gebeurtenis.

Tijdens het nachtelijke transport werden de treinen herhaaldelijk bestookt door Engels vuur. Daarbij vielen doden en gewonden. Er staan mensen in Van der Noords boek die daarbij een zus, een broer of een van de ouders zijn kwijtgeraakt. Zij werden anoniem begraven.

Het boek is opgedragen aan achttien Limburgse kinderen die de tijdelijke verhuizing niet hebben overleefd. Zij stierven aan ondervoeding, longontsteking en dysenterie. Allen zijn anoniem begraven op de rooms-katholieke begraafplaats in Heerenveen.

Van der Noord interviewde mensen die nu tussen de 77 en de 95 jaar zijn. Hij kreeg assistentie van twee historici, onder wie een medewerker van het in Leeuwarden gevestigde Verzetsmuseum Friesland. „Zij hebben me geholpen door onderzoek te doen naar de organisatie van de evacuaties in Roermond en naar de opvang in Friesland.”

Het Verzetsmuseum werkt graag mee aan de presentatie van het boek morgen. „Er waren voor ons nieuwe verhalen bij, dus we deden nieuwe kennis op. Dat is altijd goed voor het museum”, vertelt directeur Hans Groeneweg.