De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton, die zelf ook aanwezig zal zijn, zei dat de bijeenkomst tevens gaat over de rol die diplomatie kan spelen om Gaddafi weg te krijgen. De luchtaanvallen door de internationale coalitie zijn officieel niet bedoeld om de dictator te verdrijven.

De leiders van Frankrijk, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Duitsland spraken maandag al telefonisch met elkaar over de huidige situatie in Libië en de conferentie van dinsdag.

Obama

De Amerikaanse president Barack Obama heeft het besluit om in te grijpen in Libië verdedigd. „Als we nog een dag hadden gewacht, zou Benghazi een bloedbad hebben meegemaakt dat door de regio zou weerklinken en het geweten van de wereld zou hebben besmeurd”, zei Obama maandagavond (lokale tijd) in een lange televisietoespraak. Met dat „vooruitzicht op geweld van een weerzinwekkende omvang” moest Amerika ingrijpen, aldus de president.

Het ingrijpen is echter niet alleen moreel juist, maar ook in het belang van de Verenigde Staten, stelde Obama. Een bloedbad onder de opstandelingen zou een enorme vluchtelingenstroom op gang hebben gebracht en de hervormingen in de buurlanden Egypte en Tunesië in gevaar brengen.

De Verenigde Staten en enkele bondgenoten hadden ruim een week geleden de aanval geopend op het regime van de Libische leider Muammar Gaddafi. Het bewind had de opstandelingen in het land teruggedreven tot de ‘rebellenhoofdstad’ Benghazi. „We hebben de troepen van Gaddafi kunnen tegenhouden zonder Amerikaanse militairen aan land te brengen”, stelde Obama.

Irak

Obama zei dat de val van Gaddafi niet het doel van de internationale militaire aanval is, ook al zijn „Libië en de rest van de wereld beter af zonder Gaddafi aan de macht”. Door ‘regime change’ zou de internationale coalitie echter uiteen kunnen vallen, aldus Obama. De president verwees ook naar Irak, waar duizenden mensen de laatste jaren zijn omgekomen en de wederopbouw honderden miljarden dollars heeft gekost. „We kunnen het ons niet veroorloven om dat te herhalen in Libië”, zei Obama.

De Amerikaanse president prees de internationale samenwerking: „In slechts een maand tijd hebben de VS en onze bondgenoten een brede coalitie gemobiliseerd, een internationaal mandaat gecreëerd om burgers te beschermen, een oprukkend leger tegengehouden, een bloedbad voorkomen en een vliegverbod ingesteld.”

Republikeinen

De Republikeinen reageerden kritisch op Obama’s toespraak. „Negen dagen na het begin van deze militaire interventie hebben Amerikanen nog altijd geen antwoord op de fundamentele vraag: hoe ziet succes in Libië eruit?”, zei een woordvoerder van de Republikeinse leider John Boehner tegen nieuwszender CNN. Volgens de zegsman hebben Amerikanen „helaas lang gewacht op weinig nieuwe antwoorden”.

NAVO

Obama zei verder dat de NAVO woensdag het bevel over alle militaire operaties in Libië overneemt. De NAVO had zondag besloten niet alleen het wapenembargo en het vliegverbod te handhaven, maar desnoods ook aanvallen uit te voeren op Libische grondtroepen.

Het bevel is nu nog in handen van de internationale coalitie, die wordt geleid door de VS, Frankrijk en Groot-Brittannië.

Broos

De terreinwinst die de Libische rebellen de afgelopen dagen hebben geboekt op de troepen van Gaddafi, is broos. Dat zei de Amerikaanse viceadmiraal Bill Gortney maandag. De hoge officier waarschuwde voor te veel optimisme, nu de opstandelingen het ene succes na het andere boeken. De oppositie is volgens hem niet robuust.

Gortney zei verder dat de Verenigde Staten de Libische opstandelingen niet direct steunt, maar dat ze wel militair voordeel hebben door de luchtaanvallen op de zware wapens van Gaddafi.

In het begin van de opstand veroverden de rebellen in korte tijd stad na stad, om die korte tijd later weer prijs te geven.

Ballingschap

Libië zal op korte termijn „bevrijd’ zijn van Gaddafi. Een voorstel van de Afrikaanse Unie moet ervoor zorgen dat hij de macht opgeeft. Dat heeft de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Franco Frattini maandag gezegd.

„Ik denk dat Libië snel wordt bevrijd en dat de situatie in korte tijd is opgelost”, aldus Frattini op de televisiezender La7. De minister gaf maandag geen details, maar zondag sprak hij over een diplomatiek plan om de crisis in Libië op te lossen. Een ballingschap van Gaddafi behoorde daarin tot de mogelijkheden.

Dinsdag wordt in de Britse hoofdstad Londen een internationale conferentie gehouden over de toekomst van Libië. Hier wordt ook gesproken over diplomatieke mogelijkheden om de Libische dictator op te laten stappen. Libië is een oud-kolonie en een belangrijke handelspartner van Italië.

Zoon Gaddafi

De Libische staatstelevisie heeft maandagavond laat uitgebreid beelden laten zien van een zoon van Gaddafi. De afgelopen dagen gingen geruchten rond dat Khamis Gaddafi zou zijn overleden.

Khamis leidt een elite-eenheid van de Libische strijdkrachten. De milities van Gaddafi zijn de laatste dagen ver teruggedrongen door internationale luchtaanvallen en de rebellen.

Onbevestigde berichten meldden vorige week dat een Libische luchtmachtpiloot zijn vliegtuig zou hebben laten neerstorten op een gebouw waar Khamis Gaddafi zou zijn geweest. In een interview zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton dat ze de geruchten had gehoord, maar niet kon bevestigen.