Het IEA werd in 1974 opgericht en was het antwoord van westerse industrielanden op de olieboycot door Arabische landen, die Nederland en de Verenigde Staten trof nadat ze steun hadden gegeven aan Israël. De ministers van de IEA sloten toen een akkoord, dat de lidstaten verplicht een ‘strategische’ voorraad van olie aan te houden van 90 dagen verbruik.

Lidstaten van het IEA zijn landen van de Europese Unie, de Verenigde Staren, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland, Japan, Korea, Noorwegen, Zwitserland en Turkije. De organisatie werkt tevens samen met onder andere China en India, landen die door hun economische groei steeds meer energie verbruiken, en met Rusland, een belangrijke leverancier van gas aan Europese landen.

Het IEA houdt nu de situatie in Libië en andere landen in Afrika en het Midden-Oosten van dag tot dag in de gaten. Daarnaast verricht het IEA regelmatig studies in opdracht van de G20, de club van economisch meest machtige landen. De jaarlijkse World Energy Outlook van het IEA is de basis voor het energie- en klimaatbeleid van veel landen.

Bij het IEA werken ongeveer 250 mensen. Het kantoor is gezeteld in Parijs.