De dalai lama pleit al langer voor een democratisch bestuur van zijn volk. Hij organiseerde daarom in 2001 de eerste verkiezingen. Sindsdien is de premier al formeel het hoofd van de regering in ballingschap. De 75-jarige dalai lama noemt zich daarom ‘halfgepensioneerd’. Hij blijft tot aan zijn dood de spiritueel leider van het Tibetaanse boeddhisme.

„Mijn wens om autoriteit over te dragen, heeft niets te maken met een wens om verantwoordelijkheid te verminderen”, zei hij in een toespraak in Dharamshala, de vestigingsplaats van de regering in ballingschap van Tibet. „Het is in het voordeel van de Tibetanen op de lange termijn. Het is niet omdat ik ontmoedigd ben.” De dalai lama strijdt voor zinvolle autonomie van Tibet binnen China. Peking ziet hem echter als een gevaarlijke separatist, die keer op keer voor onrust zorgt.

Bij het besluit te stoppen als politiek leider, zal in het achterhoofd van de monnik het machtsvacuüm meespelen dat zal ontstaan zodra hij komt te overlijden. Zijn volgelingen moeten dan op zoek naar zijn reïncarnatie. De boeddhisten menen dat de geest van de leider wordt wedergeboren in een baby. Het kan soms jaren duren voor een nieuwe dalai lama is gevonden en nog veel langer voor deze oud genoeg is om zijn volk te leiden.

In de tussentijd kan China de grip op ‘het dak van de wereld’ steeds verder versterken. Peking heeft al iemand in gedachten die de volgende dalai lama kan zoeken. De Tibetanen vrezen dat op die manier een stroman van China aan de macht komt, waar ze niet het hoofd aan kunnen bieden. Het parlement en de premier moeten deze strategische zet van Peking de kracht ontnemen.

Tot die tijd zal China zich geen gelegenheid laten ontnemen zich krachtig uit te spreken over de dalai lama. Dat gebeurde eerder deze week nog toen hij door hoge ambtenaren een „monnik in schaapskleren” werd genoemd. Zij benadrukten dat de dood van de dalai lama de stabiliteit in Tibet niet zal ondermijnen, omdat hij geen recht zou hebben om te bepalen hoe zijn opvolging geregeld moet worden.

China bemoeit zich sinds 1950 intensief met Tibet. De huidige dalai lama vluchtte in 1959 uit zijn land, na een mislukte opstand tegen het Chinese gezag. Sindsdien verzet hij zich tegen de Chinese overmacht in zijn thuisland, maar altijd op een geweldloze manier. Door die aanpak kreeg hij in 1989 de Nobelprijs voor de Vrede.