Confronterende beelden gisteren op de Libische staatstelevisie: een Nederlandse Lynxhelikopter met als registratienummer SH14D-277 roerloos aan de grond, ergens aan de Middellandse Zee. Even later komt de bemanning in beeld: twee mannen en een vrouw in hun vliegeroveralls met rangonderscheidingen. Een van hen heeft als rang luitenant ter zee 2e klasse, vergelijkbaar met kapitein. Vervolgens beelden van een machinegeweer en geld dat in de helikopter zou zijn gevonden.

Tijdens het journaal werd er gezegd dat de Nederlanders „in strijd met het internationaal recht zonder toestemming het Libische luchtruim zijn binnengevlogen.” De Nederlandse militairen zijn zondag gevangen genomen. Het drietal –piloot, boordschutten en hun commandant– was met een helikopter vanaf marinefregat Hr. Ms. Tromp in een Lynxhelikopter naar de Noord-Libische kuststad Sirte gevlogen om twee evacués op te halen, een Nederlandse en Zweedse staatsburger.

De twee werden aangetroffen en aan boord genomen, maar net toen de heli weer wilde opstijgen, omsingelden troepen –loyaal aan Gaddafi– het toestel. De burgers zijn via de Nederlandse ambassade inmiddels geëvacueerd.

De Tromp is sinds een week voor de kust van Libië aanwezig. Aan boord zijn zeker leden van het Korps Mariniers, de elitetroepen van de marine. Die hadden in de Lynx moeten zitten, zegt een oudgediende van het Korps Mariniers die liever anoniem blijft. „Dit klinkt wel klungelig.” Hij vervolgt: „De Lynx is bedoeld voor verkenning en transporttaken. De boordschutter beschikt over een lichte MAG-mitrailleur”, aldus de marinier. „Geen partij voor een groep bewapende strijders.”

Hoe het wel moet showt de marine bij demonstraties. Vanuit de 35 jaar oude Lynx dalen dan zwaarbewapende mariniers via de zogenaamde fast rope methode af uit de helikopter om een schip te bevrijden of gijzelaars te ontzetten. In april vorig jaar ontzette een boardingteam van de Unit Interventie van het Korps Mariniers een Duits koopvaardijschip voor de kust van Somalië. Het schip was aangevallen door piraten. Saillant detail: de actie werd uitgevoerd vanaf en met de Lynx van Hr. Ms. Tromp.

De familie van het in Libië gevangengenomen trio is door Defensie geïnformeerd, maar tast in het duister over het hoe en waarom van de actie. Sinds zondag kon er niet met de bemanning van de Tromp gecommuniceerd worden door familieleden. Er was een zogenoemde ‘black hole-procedure’ van kracht om te voorkomen dat het nieuws over de gijzeling uit zou lekken. Toen het gistermorgen toch via De Telegraaf naar buiten kwam, hief René Tas, commandant van de Tromp, de ‘black hole’ op.

In hetzelfde weekend van de mislukte Nederlandse actie slaagde de Britse luchtmacht er wel in om evacués uit Libië te halen. Twee Hercules C130-transportvliegtuigen van de Royal Air Force (RAF) vlogen van het eiland Malta naar een provisorische landingsbaan in de woestijn. Vooruitgestuurde SAS-commando’s waren als burger geïnfiltreerd in Libië om 150 buitenlanders heimelijk te verzamelen en de landingsbaan te beveiligen. De commando’s verjoegen Gaddafi-aanhangers die naderden met kapmessen.

De C130’s werden bij vertrek beschoten, waarschijnlijk met handvuurwapens. Een medewerker van een oliemaatschappij die aan boord was, zei dat hij hoorde dat de rechterkant van het toestel werd geraakt. „We hoorden bang, bang.” Een „narrow escape”, constateerde de RAF. Dat kan de Nederlandse marine niet zeggen. Het trio gevangengenomen militairen kan inzet worden van een gevoelig politiek steekspel.