De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton herhaalde maandag bij de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties wat de westerse leiders Barack Obama, Nicolas Sarkozy en Angela Merkel eerder zeiden: Gaddafi moet onmiddellijk opstappen. Clinton constateerde verder dat de in het nauw gedreven leider huurlingen en bandieten betaalt om tegen de opstandelingen te vechten en het volk te intimideren.

Het blijft voor media moeilijk om een goed beeld te krijgen van de situatie in het land. Ook op maandag meldden getuigen dat het leger probeert om in de buurt van de hoofdstad Tripoli steden als Zawiyah en Misurata te heroveren. De eerstgenoemde stad heeft een belangrijke olieraffinaderij. De tweede een vliegveld met een grote munitieopslagplaats. Op internet circuleren filmpjes van gevechten en dodelijke slachtoffers in verschillende steden.

Na eerdere, vreedzamere volksopstanden in Tunesië en Egypte is Libië het eerste Arabische land waar de bevolking een gevecht op leven en dood voert met een dictator die heeft aangegeven zich liever dood te vechten dan op te stappen. Hoewel hij maandag wel een bemiddelaar naar de rebellen stuurde.

Ondertussen bereidt de wereld zich voor op stappen. De EU-landen werden het maandag eens over sancties tegen Libië. Ze gaan een wapenembargo hanteren en de Libische leiders reisbeperkingen opleggen. Ook worden hun banktegoeden in Europa bevroren.

De VN-Veiligheidsraad kondigde afgelopen weekend vergelijkbare sancties af en beval een onderzoek naar het geweld door het Internationale Strafhof (ICC) in Den Haag. Het ICC hoopt binnen enkele dagen genoeg informatie te hebben verzameld om een formeel onderzoek te beginnen.

Behalve juridische en economische maatregelen lijken sommige landen zich ook op militaire stappen te beraden. De Britse premier David Cameron gaf aan een no-flyzone te onderzoeken. Door een vliegverbod zou Gaddafi de luchtmacht niet meer kunnen inzetten tegen het volk.

Het Amerikaanse leger liet maandag weten dat het de Amerikaanse troepen rond Libië andere posities gaat geven. De troepen kunnen daardoor beter worden ingezet voor eventuele „humanitaire of andere” operaties in het land.

Frankrijk stuurt enkele vliegtuigen met hulpgoederen naar het oosten van Libië, dat in handen is van de rebellen. Al enkele dagen gaan geruchten dat de opstandelingen vanuit het oosten naar de hoofdstad Tripoli willen trekken.

Veel buitenlanders proberen het geweld te ontvluchten. De Europese Unie maakte bekend dat nog zo’n 650 EU-burgers weg willen uit Libië. Tienduizenden mensen uit buurlanden als Egypte en Tunesië zijn de afgelopen week de grens al overgestoken.

De Unhcr, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, riep regeringen op te helpen met de evacuatie van burgers uit landen die zelf geen operaties op touw kunnen zetten.