Mahmud ziet ook een belangrijke rol weggelegd voor Nederland, oud-kolonisator van de Indonesische archipel. „Nederland draagt een grote verantwoordelijkheid voor de huidige situatie, omdat het zich bij het dekolonisatieproces na de Tweede Wereldoorlog niet om Aceh heeft bekommerd”, aldus Mahmud. Eerder deze week maakte minister De Hoop Scheffer van Buitenlandse Zaken echter duidelijk dat hij geen rol voor Nederland ziet in de crisis in de opstandige Indonesische provincie.

De in het Zweedse Stockholm wonende 63-jarige Mahmud is sinds 1967 actief in de onafhankelijkheidsbeweging van Aceh. In 1976 richtten de separatisten de GAM op. Uit de GAM kwam een regering in ballingschap voort, waarvan Mahmud nu premier is. „Wij streven naar onafhankelijkheid, omdat Aceh een geschiedenis van onafhankelijkheid heeft”, aldus Mahmud. „Al in de 19e eeuw verdedigden we die tegen de Nederlanders.”

De strijd tussen de GAM en het Indonesische leger heeft de afgelopen 27 jaar meer dan 10.000 levens geëist. In december bereikten de strijdende partijen na bemiddeling van het Zwitserse Henri Dunant Centrum een wapenstilstand. De GAM zegde toe dat zij de wapens zou inleveren, terwijl Jakarta zich ertoe verplichtte militairen en politie uit Aceh weg te halen. Internationale waarnemers reisden naar Aceh om toe te zien op het handhaven van de orde.

„Jakarta is de afspraken niet nagekomen”, stelt Mahmud. „Er was geen sprake van dat de militairen naar de kazernes terugkeerden. Indonesië begon juist met het versterken van de militaire aanwezigheid in de dorpen in Aceh. Bovendien had de Indonesische politie de hand in onlusten die op verscheidene plaatsen uitbraken en waarvan ze de GAM de schuld gaven.”

Volgens de laatste informatie van Mahmud heeft het Indonesische leger sinds het begin van de militaire operatie deze week ongeveer zeventig huizen in brand gestoken en veertig mensen gedood, waarbij het vooral om burgers zou gaan.

De beschuldiging van het Indonesische leger dat GAM-strijders vele tientallen scholen in Aceh in brand hebben gestoken, wijst Mahmud van de hand. „Waarom zouden we dat doen? Het zijn de enige instituties die we hebben.”