De uitslag van het referendum over onafhankelijkheid, begin deze week, is in Zuid-Sudan met veel gejuich onthaald. „De resultaten van het referendum betekenen dat ik vanaf vandaag vrij ben”, jubelde huisvrouw Abiong Nyok uit Juba tegenover de Britse zender BBC.

Sudankenner Nico Plooijer van IKV Pax Christi kan het enthousiasme goed plaatsen. „De afscheiding van Zuid-Sudan is een extreem belangrijk moment dat nauwelijks overschat kan worden. De frustratie over jarenlange onderdrukking zit enorm diep, en daarom worden er nu grote woorden gebruikt. De verwachtingen zijn hoog.”

Dat kon voor veel zuiderlingen dus wel eens op een teleurstellende ervaring uitlopen, geeft Plooijer op zijn kantoor in Utrecht aan. „Er moet in Zuid-Sudan nog bijzonder veel gebeuren.” Volgens Plooijer zijn mensenrechten, de veiligheid van de burgers en de economische ontwikkeling de belangrijkste punten van zorg. Hij verwacht in zowel Noord- als Zuid-Sudan een stevige inflatie. „En bij een achterblijvende economie kan de onderlinge cohesie in Zuid-Sudan gemakkelijk verbrokkelen.”

Daarbij is het volgens Plooijer irreëel om te verwachten dat Zuid-Sudan over een paar maanden een geoliede democratie is. „Het land komt uit een jarenlange oorlog en bovendien kunnen spanningen langs etnische en politieke lijn serieuze problemen veroorzaken. Het is daarom belangrijk dat de internationale gemeenschap zich hardmaakt voor de opbouw van instituties in Zuid-Sudan.”

Een onafhankelijk Zuid-Sudan mag dan veel te verstouwen krijgen, toch is Plooijer van mening dat de toekomst van Noord-Sudan nog onzekerder is. „President Al-Bashir heeft zich herhaaldelijk uitgesproken over de toekomstige identiteit van het noorden als een strikt islamitische. Dat is problematisch voor de Zuid-Sudanezen die in het noorden wonen, maar ook voor een groep zoals de Darfuri. Die lusten dat concept evenmin, temeer omdat ze weten dat het een dekmantel zal zijn voor meer repressies. Er kunnen dus grote spanningen ontstaan.”

Die spanningen zijn al zichtbaar in het gebied rond het Nubagebergte, in de noordelijke staat Zuid-Kordofan. In het gebergte wonen voornamelijk Nuba, een volk dat tijdens de burgeroorlog altijd partij heeft gekozen voor de zuidelijke rebellen en voor een deel christelijk is. Zij zouden het liefst bij het zuiden horen, maar het noorden denkt er niet over het gebied op te geven.

In het vredesakkoord van 2005 (CPA) zijn er voor de provincie wel enkele afspraken gemaakt om de Nubabevolking een stevigere positie te geven. Behalve over landrechten, gaan de afspraken over reductie van het aantal noordelijke regeringssoldaten in het gebied. Daar is echter nog weinig van terechtgekomen. Sterker nog: er zijn berichten van troepenopbouw.

Plooijer: „Het is een oude tactiek van Khartoem om onrust te stoken in de gebieden waar verminderde aandacht voor is. Toen Darfur in de schijnwerpers stond, ging het ondertussen los in Zuid-Sudan. Nu zijn alle ogen gericht op het zuiden en vinden er in een provincie als Zuid-Kordofan ongeregeldheden plaats. Als de situatie daar vergeten wordt, is er grote kans dat de situatie escaleert, met gevolgen voor de stabiliteit in heel Sudan. Kordofan grenst aan Darfur, waardoor het conflict zich als een olievlek kan uitbreiden.”

Plooijer schudt zijn hoofd. „De man die als gouverneur van Kordofan is aangesteld, wordt gezocht door het strafhof in Den Haag. Er is dus alle reden het gebied in de gaten te houden.”

www.ikvpaxchristi.nl voor rapport over Zuid-Kordofan.