Persfotografen en dorpelingen hebben woensdagmorgen gezegd dat in de plaatsjes Matang Mayang, Alu Gleumpang en Pulo Naleund tien burgers zijn doodgeschoten onder wie twee jongens van twaalf jaar oud. De beschuldigingen van executies van burgers komen niet enkel van familieleden van slachtoffers of sympathisanten van de GAM.

Gewone militairen in de buurt van de plaats waar de lijken zijn gevonden, zeiden tegen verslaggevers ter plaatse dat de ’rode baretten’, leden van de elite-eenheid Kompassus, de moorden hadden gepleegd.

Het reguliere leger stelt dat het bij de actie in Atjeh de mensenrechtenschendingen tot een minimum beperkt. Het aantal doden bedraagt woensdag zeker achttien volgens waarnemers. Het is onduidelijk hoeveel strijders van de GAM onder de slachtoffers zijn.

De GAM en de Indonesische autoriteiten bereikten in december overeenstemming over de tekst van een vredesakkoord na 26 jaren van gewelddaden in de olierijke provincie aan in het noorden van Sumatra. Atjeh zou volgens de overeenkomst in 2004 een autonoom bestuur krijgen en 70 procent van de olie-inkomsten zelf kunnen houden. De GAM zou dan haar claims op volledige onafhankelijkheid opgeven en ontwapenen. Indonesische troepen zouden zich terugtrekken.

De laatste drie maanden is het duidelijk geworden dat van ontwapening of demilitarisering niet veel terecht is gekomen. De overeenkomst wordt zo op een vitaal punt niet nageleefd. In het afgelopen weekeinde is nog overleg geweest in Tokio om de overeenkomst te redden, maar dat leverde niets op.

Toen heeft Jakarta besloten maandag tot harde actie over te gaan. Er zijn naar schatting 28.000 Indonesische militairen bij betrokken, naast 8000 man politie en tweeduizend leden van paramilitaire verbanden. De GAM beschikt over naar schatting vijfduizend strijders.

De Indonesische regering waant zich nu in haar optreden internationaal gesteund dankzij het feit dat de politiek in Atjeh wordt gedomineerd door conservatieve moslims. De provincie van ruim vier miljoen inwoners voerde vorig jaar de strikte islamitische wetgeving sharia in.