„Leve de koning, leve Vittorio.” Een oude man raakt bijna in extase als de zoon van de laatste Italiaanse koning in de voorhal van het Pantheon voorbijkomt. De man heeft een zware mantel om in de koninklijke kleur blauw met daarop het wapen van de Savoye-dynastie: een wit kruis op een rood veld met een kroon erop. Ook op de Italiaanse vlag die hij vasthoudt, staat het wapen.

Met hem zijn honderden koningsgezinden naar deze antieke tempel -nu een rooms-katholieke kerk- gekomen om Vittorio Emanuele, zijn vrouw en hun zoon te begroeten. Bijna allen zijn het oudere dames en heren. „De vorst van Savoye kan een uitkomst bieden voor het politieke moeras waarin we ons bevinden”, meent een van hen. „De presidentiële constitutie loopt op haar laatste benen.”

De weinige jongeren die er zijn, dragen zwarte pakken en hebben een baret op. Ze vormen de zogenaamde ’erewacht van Savoye’, ooit een paramilitaire divisie, nu een ongewapende lijfwacht. Als Vittorio Emanuele het Pantheon zelf betreedt, worden de royalisten meedogenloos weggeduwd door de leden van de erewacht, die vervolgens proberen een peloton fotografen weg te houden van de drie leden van de familie Savoye. De vorstelijke personen worden naar het graf van hun voorouders Umberto I en koningin Margherita geleid, waar een priester de tombe met wijwater zegent.

De fotografen klimmen onbeschaamd op de basis van het marmeren monument en een zee van flitslicht kaatst tegen het kale voorhoofd van Vittorio. Een stelling valt met veel lawaai om. Er wordt getrokken, geduwd en zelfs gevloekt. De arme vorst voelt zich opgelaten. Een dame in het blauw roept verontwaardigd dat we in een kerk zijn. Maar dat is aan dovemansoren gericht.

Als de vorst van Savoye -Vittorio mag zich zo laten noemen omdat dit volgens de Italiaanse grondwet geen adellijke titel meer is- het Pantheon doorkruist voor de zegening van het graf van Vittorio Emanule II ontstaat een gelijksoortige chaos.

Vittorio Emanuele II was de eerste koning van Italië nadat het land in 1861 een eenheidsstaat werd. Het koningshuis was in die tijd enorm populair. Maar diens kleinzoon Vittorio Emanuele III verloor het vertrouwen van de bevolking omdat hij zich compromitteerde aan het bewind van Mussolini. Na de oorlog trad hij af ten gunste van zijn zoon Umberto II, maar dat mocht niet baten. In 1946 werd de republiek uitgeroepen, en moesten de Savoye’s het land verlaten.

Vorig jaar stemde het Italiaanse parlement in met de terugkomst van Umberto’s zoon en zijn familie. Afgelopen donderdag begon hun eerste bezoek aan Rome, het korte bezoek aan het Vaticaan van afgelopen december niet meegerekend. Morgen vliegen de Savoye’s weer terug naar Zwitserland waar ze wonen. De familie overweegt haar residentie naar Italië te verplaatsen.

Afgezien van het bezoek aan het Pantheon wekte de ’koninklijke’ familie weinig geestdrift op bij de Romeinen. Dat heeft Vittorio Emanuele aan zichzelf te wijten. De 66-jarige vorst is een bekrompen man en twijfelaar, die zich vanuit Genève met allerlei dubieuze uitspraken over het fascisme en de holocaust weinig populair maakte. Zijn aspiraties om koning te worden, gaf hij pas een paar jaar geleden op.

Sinds het parlement groen licht gaf voor zijn terugkomst, slaat Vittorio Emanuele een gematigde toon aan. De afgelopen dagen werd hij ontvangen door president Ciampi in het Quirinaal, waar hij als jongetje woonde toen dat het koninklijke paleis was. Ook ontmoette hij premier Berlusconi, de kamervoorzitters en gisteren Johannes Paulus II ter gelegenheid van de 83e verjaardag van de rooms-katholieke kerkvorst.

Een ontmoeting met de Joodse gemeenschap zat er niet in. Kennelijk vindt Vittorio Emanuele het nog steeds moeilijk om afstand te nemen van zijn grootvader, die in 1938 de rassenwetten ondertekende. „Vittorio Emanuele van Savoye zou het hoofdstuk hebben kunnen afsluiten. Maar dat heeft hij niet gedaan”, zei het hoofd van de Joodse gemeenschap afgelopen week teleurgesteld.

Om hun goede wil te tonen, lasten de Savoye’s zaterdag een bezoek in aan Fosse Ardeatine, waar de Duitsers in 1944 als represaillemaatregel 335 Italianen fusilleerden. Maar weer kwam er geen woord van excuus omtrent de politiek van zijn grootvader over de lippen van Vittorio.

„Fosse Ardeatine is in de mode. Het vormt een alibi voor degenen die niet klaar zijn voor een echt teken van berouw”, aldus een ex-partizaan. Ook enkele republikeinen maakten zich boos. In het Vaticaan had Vittorio Emanuele een ridderlijke onderscheiding uitgereikt aan vier prelaten, hoewel de Savoye’s dat recht volgens de Italiaanse grondwet niet hebben. Eerder dit jaar spelde de ex-pretendent ook al een onderscheiding op aan prins Albert van Monaco.

Een republikein vatte de stemming in Italië kernachtig samen: „De Savoye’s moeten ophouden zich te gedragen als burgers in Italië en als vorsten in het buitenland.”