Eerste Wereldoorlog: Een slepende, slopende strijd
Hoeveel er ook over de Eerste Wereldoorlog gepubliceerd is, de geschiedschrijving blijft soms eenzijdig. Er is verhoudingsgewijs bijvoorbeeld maar heel weinig Duits fotomateriaal gepubliceerd. De Vlaamse geschiedenisdocent Peter d’Haeseleer heeft nu fotomateriaal gebundeld uit de nummers van het fototijdschrift ”Album de la Grande Guerre” die hij terug kon vinden.
De Franse titel zette d’Haeseleer aanvankelijk op het verkeerde been, maar toen het om een Duits blad bleek te gaan, ging hij op onderzoek uit. Materiaal uit het kamp van de Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkije en Bulgarije) is namelijk relatief schaars. Een selectie uit de teruggevonden afleveringen van het tijdschrift heeft d’Haeseleer nu gebundeld, ook omdat het om materiaal gaat dat goeddeels vergeten is –nergens trof hij een volledige collectie aan– en waarvan de negatieven niet zijn teruggevonden.
In de bloedige strijd die Europa ruim vier jaar verscheurde en die een nasleep had die deze tijdsspanne verre overtrof, speelde propaganda een belangrijke rol. De regeringen wilden de steun van het volk behouden toen de oorlog veel langer bleek te duren dan werd verwacht.
Dit boek richt zich op de publiciteit in Duitsland. Daar gaf de overheid de uitgevers te verstaan wat wel en wat niet mocht worden gepubliceerd. Kritiek werd onderdrukt.
De politieke en militaire leiding probeerde de moed erin te houden, maar dat betekent niet dat de schaduwkanten van de oorlog buiten de publiciteit bleven. Foto’s van soldaten die kindertjes in de bezette gebieden soep voeren, waren duidelijk als propaganda bedoeld, maar de beelden van verwoestingen en verwondingen kunnen moeilijk als feestelijke plaatjes worden beschouwd. Steden en dorpen werden soms bijna volledig weggevaagd. Militairen én burgers waren slachtoffers van de slepende en slopende strijd die de landsleiding was begonnen. Nieuws over de feiten mocht worden gepubliceerd, maar discussies over de oorlogssituatie en de binnenlandse politiek werden verboden.
Sommige beelden vallen op. Ski-oefening in de Beierse Alpen. Gewondenvervoer op een kameel. Meisjes die in een steenkoolmijn werken. Een Franse dubbeldekker die een Duitse zeppelin aanvalt. De inzet van postduiven. Sabbatsviering in een krijgsgevangenkamp. En foto’s waarop de majesteit van de dood heerst.
„We mogen hopen dat in de toekomst deze foto’s kunnen bijdragen tot een betere kennis van de Eerste Wereldoorlog, waarbij we de pathos achter ons laten”, wenst de auteur. Dat neemt niet weg dat de ergste beelden van creperende burgers en militairen ontbreken. Want behalve soep werden er in de bezette gebieden vooral veel kogels uitgedeeld.
De visie van de vijand. Wereldoorlog I volgens de Duitse fotografen, Peter d’Haeseleer uitg. Davidsfonds, Leuven (België), 2010; ISBN 978 90 5826 737 5; 248 blz.; € 32,50.
