HNW betekent dat werk niet langer (alleen) op traditionele wijze in het kantoor of de werkplaats plaatsvindt. Steeds vaker wordt een deel van de arbeid thuis verricht, worden er op kantoor flexibele werkplekken ingericht of worden er flexibele werkplekken gehuurd.

Empirisch onderzoek toont aan dat zowel werkgevers als werknemers HNW wel zien zitten. Toch durven lang niet alle werkgevers daadwerkelijk op deze nieuwe werkvormen over te stappen. Belangrijke hindernis vormen de ‘muren’ van het arbeidsrecht, en dan vooral de arboverplichtingen.

Hierover zijn op 29 maart 2010 Kamervragen gesteld aan de minister van Sociale Zaken (SZW). De minister heeft toegezegd de nationale wetgeving opnieuw te bezien en waar mogelijk geconstateerde belemmeringen weg te nemen. Deze toezegging is nu onderdeel van het regeerakkoord.

Loopt het echt zo’n vaart met de aansprakelijkheid van de werkgever? Ja. Eerder besprak ik in deze rubriek de in de rechtspraak ontwikkelde aansprakelijkheid van de werkgever voor verkeersongevallen tijdens de uitoefening van het werk. De werkgever dient –of zijn werknemer nu fietst, autorijdt of voetganger is– hiertoe een toereikende verzekering af te sluiten. Laat hij dat na, dan is hij aansprakelijk voor het bedrag waarvoor een verzekering had moeten worden afgesloten.

In de lagere rechtspraak zien we dat rechters deze lijn doortrekken naar andere bijzondere risico’s die het personeel loopt. Ook als de werknemer een dag (of meer) per week mag thuiswerken, dient de werkgever zich bewust te zijn van het aansprakelijkheidsrisico.

Illustratief is het arrest van het hof van Amsterdam. In deze zaak ging het om de vraag of een werkgever, het pensioenfonds PGGM, aansprakelijk kon worden gehouden voor de gevolgen van rsi (tegenwoordig ”cans” genoemd) die een werkneemster door thuiswerk had opgelopen. Het betrof een hbo-studente die aansluitend aan haar stage nog enkele maanden werkzaam was bij het pensioenfonds. Zij had toestemming gekregen om een deel van het werk thuis te mogen verrichten. Na korte tijd viel de werkneemster uit vanwege rsi-klachten en stelde ze PGGM hiervoor aansprakelijk. In eerste aanleg en in appel werd de vordering toegewezen, omdat PGGM niet aan de op hem rustende zorgplicht ten aanzien van het meubilair had voldaan. De werkneemster had namelijk aan een niet-verstelbaar bureau gewerkt, waar zij haar stoel niet goed kon aanschuiven. De werkplek noch de thuiswerkplek voldeed aan de ergonomische maatstaven. Daarvoor werd de werkgever wel verantwoordelijk gehouden, nu de werkneemster van de werkgever een computer ter beschikking had gekregen en toestemming had om thuis werk te verrichten.

Kan de werkgever op grond van de huidige arboregels onder zijn verantwoordelijkheid ten aanzien van een thuiswerkplek uitkomen? Dat ligt eraan. Als uitgangspunt geldt dat de werkgever moet zorgen voor een volledig ingerichte werkplek die aan de arbonormen voldoet. Beschikt de werknemer echter over een goede werkplek, dan hoeft de werkgever daar niet meer voor te zorgen, maar hij dient wel te verifiëren dat de werkplek inderdaad oké is. Bij ten minste twee uur werk achter een beeldscherm gelden aanvullende regels. Ook dient de werkgever de werknemer te informeren over de arbo-eisen en de risico’s. Het is verstandig om in een afzonderlijke overeenkomst vast te leggen dat de werknemer zich zal houden aan geldende arboregels.

De auteur is hoogleraar arbeidsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Reageren aan scribent? socialezaken@refdag.nl.