Het werk hing jarenlang in de werkkamer van NSB-leider Anton Mussert. Van de Velde maakte het doek, 2,30 meter hoog en 1,75 meter breed, rond 1939. Het Rijksmuseum verwierf het schilderij zo’n 3,5 jaar geleden, waarop het enkele weken was te zien voor publiek. Het plan was om het doek deel uit te laten maken van de vaste presentatie van de twintigste eeuw na de heropening van het gerenoveerde hoofdgebouw, die gepland staat in 2013.

Conservator Harm Stevens meent dat andere werken de kunststromingen en het gedachtegoed uit de vooroorlogse jaren beter representeren. Het schilderij van Van de Velde past volgens hem niet in de permanente expositie. De kunstenaar mag met De Nieuwe Mensch de politieke idealen van uiterst rechts duidelijk hebben verbeeld, als schilder was hij volgens het Rijksmuseum niet vernieuwend. Van de Velde bleef schilderen in de traditie van de Middeleeuwen en de Renaissance, terwijl in die periode de abstracte kunst juist opkwam. „Hij was een idealist die terugkeek. Kunst die iets nieuws laat zien is boeiender om onze bezoekers te tonen”, aldus Stevens.

Het magisch-realistische schilderij verheerlijkt de nazi-ideologie. Op het doek is een blonde man te zien met ontbloot bovenlijf. Hij kijkt in de toekomst en draagt in zijn rechterhand een zwaard, dat uitmondt in vlammen. Het werk raakte na de Tweede Wereldoorlog zoek, maar dook enkele jaren geleden op bij een particulier in België. Het schilderij is overigens niet in opdracht van Mussert zelf gemaakt, zoals lange tijd werd gedacht, maar door een andere NSB-er. Anton Mussert kreeg het werk cadeau en hing het op een prominente plek in zijn kantoor op het hoofdkwartier van de Nationaal-Socialistische Beweging in Utrecht.