De zitting gaat over de vraag of de twee kassen van het Peter Gerritszorgel (1479/1547), Nederlands oudste orgel, mogen worden verwijderd uit de Koorkerk in Middelburg, ten behoeve van reconstructie van het oorspronkelijke instrument in de Nicolaïkerk in Utrecht.

Het orgel, afkomstig uit de Utrechtse Nicolaïkerk, werd in 1886 door de Nederlandse Staat aangekocht om het door opstelling in het Rijksmuseum te conserveren. In 1950 adviseerde Monumentenzorg het orgel te plaatsen in de na de oorlog herbouwde Koorkerk van Middelburg. De Staat stelde toen zowel de Koorkerk als het orgel voor een periode van honderd jaar ter beschikking aan de Vereniging van Vrijzinnige Hervormden (VVH) in Middelburg. In 1952 werden de beide orgelkassen (voor Blokwerk, Bovenwerk + Pedaal en voor het Rugwerk) en de frontpijpen in de kerk opgesteld. Het binnenwerk werd in rijksdepot opgeslagen.

De Nederlandse Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) is voorstander van het herenigen van de kassen en het binnenwerk in de Nicolaïkerk in Utrecht. Vanuit de rijksdienst is daarom de Stichting Peter Gerritsz-orgel (PGO) opgericht, met als doel „de orgelkas en het instrument op de oorspronkelijke locatie, de Nicolaïkerk in Utrecht, bijeen te brengen en het complete orgel daar (…) te laten klinken.”

Internationaal is er kritiek geuit op dit plan, omdat het restaureren van het instrument naar een speelbare toestand niet haalbaar zou zijn en onomkeerbare ingrepen met zich mee zou brengen. Ook bevindt zich op de historische locatie in Utrecht nu het Marcussenorgel uit 1956.

Het maken van een replica van het instrument zou de voorkeur verdienen. Inmiddels werkt orgelmakerij Reil aan een ”studiekopie” van de toestand van 1479.

In juli 2009 besloten Burgemeester en Wethouders van Middelburg op aanvraag van het Rijksmuseum een vergunning voor de verwijdering van de orgelkassen uit de Koorkerk te verlenen. De VVH handhaaft echter het standpunt dat het Gerritszorgel van rijkswege tot 2052 integraal aan haar ter beschikking is gesteld. Zij heeft het Rijk dan ook gevraagd de plannen van overplaatsing een halt toe te roepen. In juni 2009 is vanuit deze vereniging daarom de Stichting tot Bescherming van het Peter Gerritsz-orgel opgericht. Doel: de belangen van het orgel veiligstellen en een wereldwijde wetenschappelijke discussie over de toekomst van dit orgel bewerkstelligen, „uitgaande van de veronderstelling dat de genoemde belangen het best zijn gediend met het expliciete standpunt dit unieke instrument museaal te conserveren.”

Zowel de VVH als de stichting stelde beroep in tegen de vergunningen voor verwijdering van de orgelkassen uit de Koorkerk. Donderdag 13 januari (8.45 uur) staan de partijen in een hoorzitting voor de Middelburgse rechtbank.