De onderdrukking is sinds vorig jaar zomer toegenomen, maar het is niet waarschijnlijk dat het land afglijdt naar een dictatuur zoals Noord-Korea, aldus Majd (53). „Daarvoor kent het systeem te veel ‘checks and balances’.” Verschillende machtsgroepen houden elkaar in evenwicht. Nergens in het Midden-Oosten is een parlement bijvoorbeeld zo uitgesproken als in Iran; hier wordt keiharde kritiek geleverd op president Mahmoud Ahmadinejad.

De verkiezingen werden gewonnen door Ahmadinejad. Het vermoeden bestaat dat hij won door fraude. Massale betogingen die hierna volgden, werden hard onderdrukt. Er vielen tientallen doden en duizenden opposanten verdwenen in de gevangenis.

De onderdrukking kan nog wel iets erger worden, meent Majd die kort in ons land is om zijn vertaalde boek ‘Iran een democratie van ayatollahs’ te promoten. Veel hangt volgens hem af van de Verenigde Staten. Meer druk en sancties geven het regime slechts een excuus om de oppositie te onderdrukken. De regering kan dan zeggen: we worden bedreigd en onder deze omstandigheden moeten we verenigd zijn. Een afwijkende mening kan dan niet. Als de oppositie onder die omstandigheden toch kritiek levert, wordt ze er direct van beschuldigt handlanger van de vijand te zijn.

Majd denkt dan ook dat nieuwe onderhandelingen over het Iraanse nucleaire programma slechts succes kunnen hebben als er een bereidheid is om compromissen te sluiten. Washington wil diplomatie, maar tegelijkertijd druk houden op Teheran. Iran heeft steeds gezegd niet onder druk te willen praten. Diplomatie zal dus onder deze omstandigheden ook niet werken, aldus Majd.

Iran werkt ook niet aan een kernbom, vermoedt hij. „Het is veel te riskant om dat nu te doen”. Dat zou naar buiten komen. Iran is tenslotte een relatief open land; het is geen Noord-Korea. Het bewind heeft op dit moment geen voordeel bij een dergelijk kernprogramma. Het leiderschap van Iran is volgens hem te pragmatisch en realistisch om hieraan zijn vingers te branden.

Hooman Majd

De in 1957 geboren schrijver en journalist Hooman Majd is de kleinzoon van een eminente ayatollah uit Ardakan in het midden van Iran. Zijn vader was ambassadeur onder het bewind van de sjah in onder meer Noord-Afrika en India. Majd werd geboren in Teheran, maar groeide op in het Westen. Hij ging naar school in Engeland en studeerde in de Verenigde Staten.

Hij onderhoudt nauwe contacten met de hervormers in Iran onder wie oud-president Mohammed Khatami, maar ook met de regerende conservatieven. Majd schreef twee boeken over Iran en publiceerde in prominente kranten en weekbladen zoals The New York Times, Financial Times en The Economist. Hij heeft het Amerikaanse staatsburgerschap en woont in New York.