„Aantal bisschoppen wist van misbruik’”
HAARLEM (ANP) – Zowel kardinaal Ad Simonis als andere bisschoppen, zoals de huidige bisschop Ad van Luyn van Rotterdam en oud-bisschop Jo Gijsen van Roermond, hebben zaken over seksueel misbruik regelmatig binnenskamers afgehandeld. Zij plaatsten priesters of paters die van misbruik werden beschuldigd over en verzuimden naar justitie te stappen. Dat schrijft NRC-journalist Joep Dohmen in het boek Vrome zondaars dat woensdag is verschenen.
De uitspraak van Simonis ”wir haben es nicht gewusst” was daarom onjuist, aldus Dohmen. De kardinaal deed die uitspraak in maart over misbruikschandalen in de Rooms-Katholieke Kerk. De kardinaal bood een paar dagen later zijn excuses aan. „Wij wisten het niet”, benadrukte hij. „Veel meldingen van misbruik hebben betrekking op internaten en religieuze ordes waar wij geen zicht op hadden.”
Maar de hoogste kerkelijke leiders in Nederland, zoals Simonis en aartsbisschop Alfrink waren persoonlijk verantwoordelijk voor het toedekken van misbruikaffaires en het overplaatsen van pedofiele priesters, schrijft Dohmen. Bisschop Wiertz van Roermond plaatste een veroordeelde priester over naar een nieuwe parochie. Bisschop Hurkmans liet jarenlang een van misbruik beschuldigde priester in zijn bisdom werken. Bisschop Van Luyn, huidig voorzitter van de Nederlandse Bisschoppenconferentie, trad niet daadkrachtig op na verdenkingen van misbruik door een priester uit zijn bisdom, schrijft Dohmen.
Het zedenmisbruik door religieuzen loopt uiteen van aanranding, betasting, tongzoenen, strelen en gluren tot orale en anale verkrachting. Volgens Dohmen moesten er in al die jaren twee pastoors, één broeder van Liefde, één pater salesiaan en twee broeders salesianen opstappen of uit bestuursfuncties treden. Oversten van ordes en congregaties bleven op hun plek, evenals de bisschoppen.
In totaal ontvingen NRC Handelsblad en de Wereldomroep 423 getuigenissen nadat ze dit jaar als eerste naar buiten kwamen met misbruikverhalen. Uit die verklaringen blijkt onder meer dat in de helft van de honderd Nederlandse katholieke kostscholen eind jaren vijftig jongens van tussen de twaalf en achttien jaar door religieuzen werden misbruikt. Ook over een aantal nonnen kregen beide media reacties. Vrouwelijke religieuzen worden in het boek beschuldigd van ernstige fysieke mishandeling, getreiter en psychische mishandeling, soms van seksueel misbruik.
Uit de getuigenissen blijkt dat de kinderen in afgesloten gemeenschappen leefden waar post werd onderschept, waar ze maar een paar keer per jaar naar huis mochten en waar de andere sekse ontbrak. Volgens Dohmen is die sfeer de voornaamste oorzaak van het seksueel misbruik.
Een commissie van vijf wetenschappers onder leiding van oud-minister Wim Deetman onderzoekt de misbruikaffaires momenteel. Het onderzoek vindt plaats in opdracht van de Konferentie Nederlandse Religieuzen en de Nederlandse Bisschoppenconferentie.
