In de parlementaire vergadering van de Raad van Europa verdedigt McCafferty morgen een resolutie waarin ze alle lidstaten oproept het beroep op gewetensbezwaren te „reguleren.” Alle 47 lidstaten van de Raad van Europa –niet te verwarren met de veel kleinere Europese Unie– moeten daarom een register in het leven roepen waarin verpleegkundigen al aan het begin van hun loopbaan aangeven waar ze tegen zijn.

In het rapport bij de ontwerp­resolutie constateert ze dat het beroep op gewetensbezwaren „groeit en grotendeels ongereguleerd” is. Vooral vrouwen worden hiervan het slachtoffer bij de „reproductieve gezondheidszorg.” Met andere woorden: te vaak beroept medisch personeel zich op een gemoedsbezwaar als een vrouw vraagt om een reageerbuisbehandeling, een sterilisatie of een abortus.

Er is sprake van een „onbalans”, stelt ze in een telefonische toelichting. „Het recht van gewetensbezwaar is een zeer kostbaar mensenrecht. Daar wil ik niet aan tornen. Maar dit mag er niet toe leiden dat niet in wettige rechten van anderen kan worden voorzien. Terwijl dat steeds vaker gebeurt.”

Het grootste probleem ligt McCafferty voor bij het „collectief beroep op gewetensbezwaren” door het hele personeel van ziekenhuizen. „Mensenrechten worden toegekend aan individuen, niet aan groepen. Dus daarom kan het voltallige ziekenhuispersoneel zich daar niet op beroepen. Als je hospitaal wilt zijn, moet je je ook bewegen binnen de regels van de wet. Je kunt niet zomaar nee verkopen.”

De Britse politica –die dit voorjaar als Labourparlementslid in haar district werd weggestemd voor een Conservatief– is het er niet mee eens dat een kliniek het recht heeft om zaken zoals abortus en reageerbuisbevruchtingen buiten het beleid te laten. „Dat is spelen met woorden.”

McCafferty wil het beroep op een gemoedsbezwaar ook beperken tot mensen die direct bij een (be)handeling zijn betrokken. „Het komt voor dat zelfs iemand in de achterkamer, die de telefoon beantwoordt, zich beroept op een gewetensbezwaar, zodat een vrouw haar rechten worden ontzegd. Dat kan natuurlijk niet.”

Het voorstel van McCafferty heeft in diverse kringen veel reacties losgemaakt, niet het minst ook onder christenen. Het Europees Centrum voor Recht en Gerechtigheid (ECLJ) meent dat hierdoor „abortus de regel wordt en het geweten de uitzondering.” Tot nu was beëindiging van zwangerschap nooit een recht dat afdwingbaar is, aldus het ECLJ. Het gewetensbezwaar is juist het „symbool tegen een totalitaire staat.”

De christelijke organisatie Care for Europe organiseerde vanmiddag een hoorzitting in het gebouw van de Raad van Europa waarin een voormalige rechter van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gewetensvrijheid als „fundamenteel recht” zou verdedigen.

De Duitse Evangelische Alliantie stelde eerder deze week te vrezen dat dit voorstel „manifeste rechten en vrijheden van alle burgers in Europa negeert en miskent”, aldus voorzitter Jürgen Werth. Op deze wijze worden „christenen zichtbaar ingeperkt en gehinderd medische verzorging aan te bieden.”

Het is „niet zonder betekenis” als deze ontwerpresolutie wordt aanvaard, meent het Nederlandse CDA-Kamerlid Omtzigt, dat lid is van de parlementaire vergadering in Straatsburg. „Als parlementsleden uit heel Europa tot een gezamenlijke conclusie komen, heeft dat wel enig gewicht. Dat betekent echter niet dat dit dan ook in al deze lidstaten beleid is. Uiteindelijk komen er uit de Raad van Europa alleen aanbevelingen.”

Inhoudelijk noemt Omtzigt het rapport van McCafferty „overdreven” en „ernstig.” „Alleen die titel al, die spreekt over het „reguleren van gewetensbezwaren.” Dat kan helemaal niet. We zijn immers geen socialisten.”

Hoewel McCafferty ontkent dat het haar alleen om het recht op abortus gaat, is Omtzigt ervan overtuigd dat dit wel zo is. „Zij wil het de ziekenhuizen op christelijke grondslag in Europa die weigeren abortussen uit te voeren, moeilijk maken. Maar abortus kun je niet vergelijken met gewoon medisch handelen. Daar gaan mijn haren van overeind staan. Het is best een anti­religieus rapport.”

Omtzigt weet dat zelfs de top van de christendemocratische fractie in de Raad van Europa zich bemoeit met deze resolutie. „Dat geeft aan hoe ernstig wij het vinden. We zullen zeker een reeks wijzigingen indienen.”

Wel verwacht Omtzigt dat de resolutie van de Britse McCafferty uiteindelijk wordt aangenomen. „Zo waait de liberale wind in Europa vandaag wel.”