Een ingewijde rond de onderhandelingen wil hij zich niet noemen. Als Jan Coolen, manager bij de NPCF, zijn verwachting over het zorgbeleid van het toekomstige kabinet moet typeren, spreekt hij het liefst van een „educated guess”; een gissing, maar dan een die niet ondenkbaar is.

Dat het ministerie moet bezuinigen staat vast, maar de manier waarop kan variëren. De toekomstig minister kan beschikken over twee rapporten. Het ene is van een werkgroep van ambtenaren, het andere van de CG-Raad en de patiënten­koepel NPCF.

De werkgroep kreeg de opdracht mee 20 procent op de zorgkosten te bezuinigen. De geplande uitgaven voor de curatieve zorg zouden daarmee met 6,3 miljard terugmoeten, van 
33 naar 27 miljard.

Voor de ambtelijke werkgroep een eitje. Verhoog het eigen risico van 165 naar 775 euro en schrap lichte gevallen van bijvoorbeeld angst- of alcoholstoornissen uit het verzekerde pakket, en zo’n 6 miljard zit al in de knip, aldus het rapport.

„De NPCF zit op een andere lijn”, reageert Coolen. „Wij zeggen: Haal niet direct het geld uit de zorg, maar temper de groei. De jaarlijkse uitgavengroei van 3 à 4 procent is de sterkste kostenverhogende factor. Als we die weten te verminderen, zijn we al een heel eind.”

Samen met een betere organisatie van de zorg moet de maatregel op termijn een besparing kunnen opleveren van 2,5 tot 
3 miljard euro, verwacht Coolen. Vooral de zorg voor chronisch zieken kan beter worden geregeld, vindt de NPCF. „We zien dat deze groep nu onnodig vaak naar het ziekenhuis moet. Bijvoorbeeld voor bloedprikken of het meten van hartritme­stoornissen. Dat kunnen patiënten ook thuis.”

Onder het kopje ”beter organiseren” schaart Coolen ook de taakverdeling tussen zieken­huizen. „In sommige regio’s staan meerdere ziekenhuizen redelijk dicht bij elkaar, met allemaal een spoedeisende hulp, een afdeling hartchirurgie, enzovoorts. Onderzoek laat zien dat concentratie en specialistie op termijn een besparing kunnen opleveren tussen de 500 miljoen en de 1 miljard euro.”

Coolen: „De euro’s die het kan opleveren, zijn hard, even hard als de opbrengst van de ingrepen die de ambtenaren wel noemen. Maatregelen als een betere organisatie van de zorg zijn bij het ministerie onvoldoende in beeld.”

Er zit nog iets opmerkelijks in het werkgroeprapport. Drastische maatregelen rond verhoging van het eigen risico worden slechts sober toe­gelicht. Daarentegen wordt lang uitgeweid over een herziening van het zorgstelsel, bijvoorbeeld het verregaand verruimen van marktwerking. Maar van zo’n ingreep wordt nog geen miljard aan besparingen verwacht. „Er kunnen onzekere gedragseffecten ontstaan”, aldus de auteurs.

„Ook dat past in het plaatje”, zegt Coolen. „Als je zegt: We gaan miljarden weghalen via eigen bijdragen, staat dat veel harder in de boeken dan wanneer je voorstelt tegen de zorg te zeggen: De luchtbellen van ondoelmatigheid moeten eruit. Die wetmatigheid zie je bij rekenmeesters altijd.”

Meer gelijkenis vertonen de plannen van de NPCF en die van de werkgroep als het gaat om de AWBZ. De werkgroep schetst vier besparingsvarianten, waarvan een er dicht in de buurt komt van wat de CG-Raad en de NPCF voorstaan: meer regie bij de patiënt. „Wij willen naar een stelsel van persoonlijke budgetten; zorgvouchers waarmee de cliënt aan de hand van een robuuste indicatiestelling zijn eigen zorg kan regelen”, zegt Coolen.

Samen met een reeks aanvullende maatregelen moet de wijziging goed zijn voor een besparing van 1,5 tot 2 miljard euro in de AWBZ. Het betreft onder meer het scheiden van wonen en zorg en het versterken van de thuisverpleging, in samenhang met de eerstelijnszorg.

Nu de onderhandelaars van VVD, PVV en CDA dicht bij een akkoord zijn, wordt de vraag naar de inhoud ervan actueel. Gaat de coalitie straks voor de draconische 10 miljard van de werkgroep, of voor de 4 miljard van de CG-Raad en de NPCF?

Coolen: „Ik verwacht zeker dat ze elementen uit ons plan zullen overnemen. Zo zal de AWBZ wel wat worden versoberd, bijvoorbeeld door de kortdurende verpleging en verzorging eruit te halen. Het wonen voor eigen rekening is over vier, vijf jaar echt wel een feit.”

En de curatieve zorg? Coolen: „Ik kijk er niet van op als de onderhandelaars van VVD, PVV en CDA straks voor de opdrachtgerichte benadering gaan. Anders gezegd, ze kunnen heel goed een minister van buiten de Haagse politiek aantrekken die met de zorgsector om de tafel gaat en een reële bezuinigingsopdracht op tafel legt. Het initiatief ligt dan mede bij het werkveld. Komen zij er na een jaar niet uit, dan pakt het kabinet het terug.”