In New York vond tot en met vandaag een topconferentie plaats over de zogeheten millenniumdoelen van de Verenigde Naties om in 2015 de armoede wereldwijd te halveren.

In Nederland vindt dit jaar een publieke dialoog plaats over wat nanotechnologie betekent voor de maatschappij, dus ook voor arme mensen in ontwikkelingslanden. Nanotechnologie is een verzamelterm voor nieuwe materialen en componenten van elektronica met functionele structuren op heel kleine nanometerschaal. Een nanometer is een duizendste micrometer, of een miljoenste millimeter of een miljardste meter.

Verschillende soorten nanomaterialen kunnen gebruikt worden om zonlicht om te zetten in elektriciteit, zodat zonnecellen in de toekomst goedkoper worden. Volgens een recent rapport van het ontwikkelingsprogramma van de VN, de UNDP, moeten mensen in ontwikkelingslanden, vooral op het platteland, beter toegang krijgen tot energie. Goedkopere zonnecellen kunnen hierin een belangrijke rol spelen.

Andere nanomaterialen zijn geschikt voor waterzuivering of om de opbrengst van landbouw te vergroten. Miljarden mensen die gebrek hebben aan schoon drinkwater of voedsel kunnen hier baat bij hebben. Nanotechnologie kan ook bijdragen aan diagnostiek of medicijnen voor armoede­gerelateerde infectieziekten zoals tuberculose.

De komende vijf jaar zullen Nederlandse onderzoekers werken aan toepassingen van nanotechnologie voor gezondheid, energie, waterzuivering en voeding. Kansen genoeg om armoede te helpen bestrijden, zo lijkt het. Maar de ervaring leert dat technologieontwikkeling alleen hiervoor niet genoeg is. Technische systemen of producten die in Nederland het leven veraangenamen, werken niet in hete, stoffige omstandigheden in ontwikkelingslanden waar monteurs en reserveonderdelen niet beschikbaar zijn.

Wil nanotechnologie haar belofte voor arme mensen waarmaken, dan moeten Nederlandse onderzoekers al vanaf het begin samenwerken met collega’s in ontwikkelingslanden. Op die manier kan de technologische kennis die het onderzoek oplevert ook in ontwikkelingslanden nieuwe banen creëren.

Ook moet het ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking actiever dan tot dusver deelnemen aan het interdepartementale overleg over nanotechnologie en de begeleidingscommissie voor het nanotechnologieonderzoeksprogramma. Alleen zo kan zichtbaar worden wat nanotechnologie zou kunnen bijdragen aan doelstellingen en projecten. En alleen zo kunnen onderzoekers weten waaraan het ontwerp van hun zonnepanelen, waterzuiveringssystemen en toepassingen voor gezondheid en voeding moet voldoen om echt bij te dragen aan armoedebestrijding. Misschien lukt dat niet voor 2015, maar ook daarna moet alle hens aan dek om armoede de wereld uit te helpen.

De auteur is directeur van Malsch TechnoValuation en projectleider van Nanorecht en Vrede, onderdeel van de maatschappelijke dialoog over nanotechnologie.