Commentaar: Pausbezoek Engeland
Paus Benedictus XVI begint vandaag aan een historisch bezoek aan het Verenigd Koninkrijk. Nooit eerder bracht een paus een officieel bezoek aan Engeland, waar de Anglicaanse Kerk, sinds Hendrik VIII in 1534 met de Rooms-Katholieke Kerk brak, de staatskerk is.
In 1563 werd door de anglicanen uitgesproken dat de bisschop van Rome geen enkele bevoegdheid meer heeft in het koninkrijk van Engeland. Zijn plaats is in zekere zin ingenomen door de Engelse koning of koningin, die ook hoofd is van de Kerk van Engeland.
Het protest tegen het pausbezoek, dat de Engelse belastingbetalers vele miljoenen euro’s kost, komt van diverse kanten. In de eerste plaats is er een evangelicale stroming in de Anglicaanse Kerk die niets moet hebben van belangrijke onderdelen van de leer van de Rooms-Katholieke Kerk. Deze erkent onder andere de paus niet als vertegenwoordiger van Christus op aarde en verzet zich tegen tal van onderdelen van de leer van Rome. Een pausbezoek aan de protestantse natie die Engeland officieel is, vindt men ongepast. Het wordt gezien als een onterechte erkenning van de paus en gevreesd wordt voor vermenging met de Rooms-Katholieke Kerk.
De eerlijkheid gebiedt echter te zeggen dat de meerderheid van de tegenstanders van het pausbezoek in een heel andere hoek moet worden gezocht. Vooral de laatste decennia is de Anglicaanse Kerk op het terrein van de ethiek steeds verder weggedreven van de RK-Kerk. De paus wordt door een brede vrijzinnige stroming in de Anglicaanse Kerk in zijn resolute stellingname tegen bijvoorbeeld het gebruik van anticonceptie en de praktisering van homofilie, gezien als een bijna fundamentalistisch denkend man. Ook voor wat betreft de steeds bredere acceptatie van vrouwelijke ambtsdragers in de Anglicaanse Kerk spettert het flink met Rome.
Daarnaast maken vooral de atheïsten in Engeland zich druk over het geldverslindende bezoek van de kerkvorst. Zij vinden de vermenging van kerk en staat, die tastbaar wordt in de ontmoeting van de paus en de Engelse koningin, onbestaanbaar.
Wie een beetje historisch besef heeft én protestants denkt, kan niet anders dan sympathie hebben voor die anglicanen en andere Engelse protestanten die zich verzetten tegen het bezoek van de Romeinse bisschop. De Anglicaanse Kerk kreeg in de loop van haar bestaan een duidelijk protestants en op onderdelen bijna gereformeerd stempel. Dat historisch besef lijkt amper nog levend en de kaarten worden momenteel wel erg gemakkelijk gezet op een streven naar oecumene dat alle verschillen het liefst zo veel mogelijk wegpoetst.
Tegelijk kunnen we de ogen er niet voor sluiten dat de mainstream van het protest tegen het bezoek van de paus uit een hoek komt waar een orthodoxe protestant niets mee heeft. Op tal van onderdelen staat de Rooms-Katholieke Kerk, ondanks de scherpe leerstellige tegenstellingen die er zijn, dichter bij behoudende protestanten dan grote delen van de Anglicaanse Kerk. Dat mag, ondanks de historische sympathie die er is voor de Kerk van Engeland, niet onvermeld blijven.