Washington verlangt hierbij meer initiatieven van de kant van de Arabische landen, die vorig jaar tijdens een top van de Arabische Liga pleitten voor normale betrekkingen met Israël. „Wij zullen de Arabische staten daaraan houden”, aldus een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Van Israël wordt verwacht dat het zich terugtrekt uit de Palestijnse gebieden en stopt met de bouw van nieuwe Joodse nederzettingen.

In het kader van het zogeheten Middle East Partnership Initiative (MEPI) wil men de landen in het Midden-Oosten „moderniseren.” Daaronder verstaat Washington de erkenning van rechten voor vrouwen, onderwijshervormingen, meer rechten voor studenten en meer ruimte voor niet-gouvernementele organisaties (ngo’s). De regering trekt dit jaar 200 miljoen dollar uit om programma’s te financieren die deze ontwikkelingen steunen.

Behalve meer openheid en democratie wil Washington een markteconomie naar westers model. De Amerikanen wijzen hierbij op Maleisië als succesvol voorbeeld van een islamitisch land dat het kapitalistische economische model met succes heeft geïntegreerd. Zodra dit mogelijk is, zouden er dan vrijhandelsverdragen gesloten kunnen worden met de verschillende landen. Tot nu toe is Jordanië het enige Arabische land dat zo’n verdrag met de VS heeft afgesloten.

Ten slotte wil Washington nauw samenwerken met alle landen in de regio op het gebied van het uitbannen van massavernietigingswapens. „In dit opzicht moet ook het toezicht van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) in Wenen worden verscherpt”, meende de woordvoerder van Buitenlandse Zaken. President Bush heeft dit vierpuntenprogramma in de afgelopen dagen telefonisch besproken met verschillende leiders in het Midden-Oosten, onder anderen de Egyptische president Mubarak en de Saudische kroonprins Abdullah.

De VS willen overigens militair sterk vertegenwoordigd blijven in de regio. Hiertoe wil het ministerie van Defensie de beschikking hebben over ten minste vier militaire bases in Irak. Volgens The New York Times gaat de voorkeur van het Pentagon uit naar Bagdad, Tallil in het zuiden, een nieuw te creëren basis in het westen en ten slotte Bashur in het noorden. Minister Rumsfeld ontkende het bericht gisteren. De Turkse ambassadeur in de VS, Faruk Logoglu, verwacht echter „belangrijke verschuivingen.”

Hij wijst erop dat de Amerikanen en de Britten vanuit Turkije het noordelijke vliegverbod boven Irak handhaafden. „Dat is nu niet nodig meer. Daar staat tegenover dat men in de strijd tegen het terrorisme belangrijke steunpunten nodig heeft, van het Midden-Oosten tot in Azië. Amerika heeft na de strijd in Afghanistan daar de beschikking gekregen over drie bases en het lijkt logisch dat er in Irak iets soortgelijks gebeurt”, aldus ambassadeur Logoglu. Een militaire aanwezigheid in Irak -op permanente of semi-permanente basis- biedt bovendien de mogelijkheid om troepen terug te trekken uit Saudi-Arabië, het heilige land voor moslims.

Sommige partijen in Washington vrezen dat een langdurige militaire aanwezigheid in Irak en de betrokkenheid van de VS bij de wederopbouw van dat land te zwaar op de schatkist zal drukken. Zij pleiten ervoor het bestuur in Irak zo snel mogelijk aan de Irakezen over te dragen. Rachel Bronson, directeur van de afdeling Midden-Oosten van de invloedrijke Raad voor Buitenlandse Betrekkingen, vreest dat een snel vertrek van de Amerikanen op lange termijn schadelijk is. „Amerika is militair en politiek lang aanwezig gebleven in West-Duitsland, in Japan en in Zuid-Korea, waar zich een welvarende en democratische maatschappij ontwikkelde. In Haïti en Somalië vertrokken wij weer snel, met als gevolg dat de chaos daar ook weer snel terugkeerde”, aldus Bronson.