Onmiskenbaar heeft het bericht iets dreigends: het openbaar ministerie vermoedt dat 150 moslims in ons land een duikcursus hebben gevolgd. Deze personen staan mogelijk in verband met de jihad, de heilige oorlog tegen vijanden van de islam. De link met al-Qaida-terroristen die kort voor de aanslagen op de Twin Towers vlieglessen volgden, is gauw gelegd.

Is het reëel dat kwaadwillenden onder water een aanslag plegen? Wie een explosief aan een tanker -met gevaarlijke lading- wil plakken, heeft daartoe alle kans, zegt duikinstructeur Kees Vermeer uit Vlissingen. „Het is heel makkelijk om onder water een terreuractie uit te voeren.”

Feit is dat schepen in bijvoorbeeld de Rotterdamse haven niet tot op de meter beveiligd worden, geeft Vermeer aan. „Het is niet te doen om ieder schip te beveiligen. Dan krijg je Iraakse toestanden. Ik sta op dit moment langs de kade in het Sloegebied. Vlak bij mij liggen een paar schepen. Er zijn geen mensen in de buurt. Ik zou zo het water in kunnen duiken en gekke dingen kunnen gaan doen.”

Ook bij schepen waarop continu wacht wordt gelopen, behoort een terroristische aanslag tot de mogelijkheden, zegt Vermeer. „De wacht kan niet alles in de gaten houden, en kan bijvoorbeeld naar de tv zitten kijken. Je roeit een bootje met een paar man naar het schip en slaat je slag. Mochten ze je zien, dan zwaai je vrolijk terug en kun je de actie afblazen.”

Vermeer, die meer dan duizend duiken op zijn naam heeft staan, houdt zijn hart vast als hij diverse „doemscenario’s” de revue laat passeren. „Stel dat 25 terroristen tegelijk een explosief aan een aantal schepen in de Rotterdamse haven bevestigen. Op het moment dat een schip vlak langs burgerdoelen vaart, laten ze via afstandbediening de bommen ontploffen. Stel dat het om schepen met een gevaarlijk gasmengsel gaat. Daar moet je toch niet aan denken.”

Ook waterkeringen kunnen een doelwit zijn, schetst de duikinstructeur uit Vlissingen. „Bij de wisseling van de getijden heb je op bepaalde momenten geen stromend water. Dan kun je duiken naar waterkeringen en daar bommen plaatsen. Dan kan dat tot grote schade leiden.”

Om geen argwaan te wekken, kunnen duikers gebruikmaken van een zogeheten rebreather, dat is een ademhalingsapparaat waarin de lucht circuleert en dat geen bellen verspreidt. Verder kan de duiker een donker pak aantrekken.

In één week kan een cursist de kneepjes van het duikvak onder de knie hebben, zegt Vermeer. Hij geeft zevendaagse duikopleidingen voor het zogeheten Padi-brevet. Padi, dat staat voor Professional Association of Diving Instructors, is een Amerikaanse duikorganisatie die in meer dan 130 landen opereert. Met het Padi-brevet hebben duikers toestemming om tot een diepte van 18 meter in niet-stromend water af te dalen. Havens zijn in beginsel verboden gebied.

Ook duikinstructeur W. Beerman, die vanuit Lelystad opleidingen verzorgt, denkt dat het „niet zo moeilijk” is om ongezien onder water een bom aan een schip te bevestigen. „De schepen in de haven van Rotterdam vallen nu eenmaal niet allemaal te controleren.” Probleem voor terroristen is wel dat het water in Nederland meestal nauwelijks te doorgronden is. „Je moet dus heel goed weten hoe een schip in elkaar zit.”

Duikinstructeur Johan Hiddinga uit Almere denkt dat het niet zo’n vaart zal lopen met terreuraanslagen via duikoperaties. „Het is allemaal nogal onwaarschijnlijk. Maar je weet maar nooit. Er zijn gekken genoeg. Wie had gedacht dat een milieuactivist iemand uit de politiek zou doodschieten?”

Een duiker zal de nodige hindernissen op zijn weg vinden, denkt de duikleraar. „Je moet al gauw 20 kilo ellende op je rug meesjouwen. En je ziet in een haven niets onder water. Werken onder water is echt specialistenwerk. Als je een aanslag wilt plegen, lijkt het me logischer om een busje met explosieven in een wijk te zetten, rustig weg te wandelen en het voertuig te laten ontploffen.” Als terroristen al een vaartuig willen laten exploderen, dan zullen ze het vooral gemunt hebben op militaire schepen, stelt Hiddinga.

De marine heeft een scala aan maatregelen om terroristen de pas af te snijden, zegt marinewoordvoerder Bart Visser. Naast permanente bewaking in de marinehaven in Den Helder kunnen er acties op touw worden gezet die specifiek gericht zijn tegen terroristische duikers die in een haven hun slag willen slaan.

Door bijvoorbeeld schroeven van oorlogsschepen in werking te zetten, blijven duikers op afstand. Verder kunnen onderwatersonars geluiden produceren waar het menselijk oor niet tegen kan. Een derde optie is om met speedboten rond het oorlogsschip te patrouilleren en het water met haken te doorzoeken. Ook bestaat de mogelijkheid om indringers met explosief materiaal te verjagen. Visser: „We kunnen een brokje TNT overboord gooien. Dat veroorzaakt zo’n krachtige schokgolf, dat de duikers boven water komen drijven.”