Het beoefenen van de wetenschap heeft aantrekkelijke bijkomstigheden, zoals de vanzelfsprekende internationale contacten. Ik mag, waar mogelijk, de gelegenheden van congresbezoek of een verblijf aan een buitenlandse universiteit graag aangrijpen om kennis te maken met de plaatselijke christelijke gemeente.

Als je ergens voor het eerst komt, kost het meestal wel enige moeite een lokale gemeente te ontdekken. Zo viel het me in 1986, toen ik voor het eerst in Peking was, niet mee in contact te komen met een christelijke kerk in die stad. Telefonische contactpogingen liepen op niets uit en navraag bij de hotelbalie leidde weliswaar tot een vriendelijk glimlach, maar niet tot enig resultaat.

Uiteindelijk is het me met hulp van een Chinese collega, die zelf nog nooit een kerk vanbinnen had gezien, gelukt een kerkdienst bij te wonen in de Chongwenmen Christian Church in een achterafstraatje in het centrum van Peking. Mijn Chinese collega vertrouwde het kennelijk allemaal niet erg en stond erop mee te gaan. Hoewel ik van de hele eredienst alleen de naam van de Heere Jezus heb verstaan, heeft deze dienst veel indruk op me gemaakt. Er bleek daar in die immense stad, die toen nog sterk van de buitenwereld was afgesloten, een kennelijk bloeiende gemeente van Christus te zijn! Dat gaf, ondanks de taalbarrière, een gevoel van verwondering, herkenning en verbondenheid.

Sindsdien ben ik verschillende keren in de Chongwenmenkerk terug geweest en beschouw ik deze kerk een beetje als ‘mijn’ kerk in Peking. Het volgen van de dienst is daar tegenwoordig overigens aanzienlijk eenvoudiger vanwege de simultane vertaling via koptelefoons.

Heel anders vergaat het je aan de andere kant van de wereld. In de Verenigde Staten kost het in het algemeen weinig moeite een kerk te vinden, maar is het eerder de kunst uit de veelheid van het aanbod een keuze te maken. Tijdens een verblijf van enkele maanden aan de universiteit van Berkeley in de jaren negentig kerkte ik meestal in de Rots der Waarheid (Rock of Truth), een onooglijk kerkje in Oakland, waar de plaatselijke, overwegend zwarte gemeente op zondag haar kerkdiensten houdt.

Ik ben daar enkele maanden zeer gastvrij ontvangen en heb er ruimschoots gekregen waarvoor ik kwam. Het Woord van God werd er verkondigd, eenvoudig maar met een scherpe toespitsing op het leven van alledag in een stad waarin de sociale misstanden schrijnend aan het licht treden. Met enkele pakken Hollandse stroopwafels heb ik er nog een bescheiden maar zeer gewaardeerde bijdrage mogen leveren aan de maandelijkse gemeentepicknick.

Kerken in den vreemde, waarom zou je eigenlijk al die moeite doen en niet liever voor jezelf op je hotelkamer of in je appartement een Nederlandse preek beluisteren of lezen? In zijn nog steeds zeer lezenswaardige boek ”Waarom zou ik naar de kerk gaan?” geeft prof. A. A. Van Ruler niet minder dan 21 overtuigende redenen om de zondagse eredienst niet te veronachtzamen. „Om de existentie ten volle te beleven”, „om de arbeid van de lofprijzing te volbrengen” en „om weer op toonhoogte te komen” zijn zomaar drie van die redenen. En het is moeilijk te beargumenteren dat deze redenen niet zouden gelden tijdens de vakantie of op een zakenreis.

Maar daar komt nog iets bij. Tijdens een kerkdienst in het buitenland kan het zomaar gebeuren dat je iets ziet wat je in je eigen kerk altijd over het hoofd hebt gezien. Zo overkwam het mij ruim twintig jaar geleden tijdens een kerkdienst in de Ebenezer Baptist Church in Atlanta, waar ds. Martin Luther King placht te preken, dat de gemeente voordat de predikant aan zijn preek begon, opstond en zong: ”Give us the old time religion” . Daarna zette de gemeente zich neer in een zichtbare en bijna voelbare gespannen verwachting van wat er komen zou.

De gemeente was kennelijk niet gekomen om een preek aan te horen, laat staan te beoordelen, maar om iets te horen waarnaar ze verwachtingsvol uitkeek. „Wat zou hij vandaag te zeggen hebben?” Dat was de vraag die op veler gezichten te lezen stond. Of eigenlijk schrijf ik dat niet goed. De vraag was eerder „Wat zou Hij vandaag te zeggen hebben?”

Die gezindheid, waaraan ik sindsdien mijn eigen kerkgang pleeg te toetsen, zou mij wellicht vreemd zijn gebleven als ik die ochtend besloten zou hebben daar in Atlanta wat uitgebreider te ontbijten om daarna op mijn hotelkamer een Nederlandse kerkdienst te beluisteren.

De auteur is directeur van onderzoeksinstituut Netspar en oud-rector magnificus aan de Universiteit van Tilburg.

Dit is het achtste artikel in een serie over ervaringen met christenen in het buitenland.

Welke ervaringen hebt u met christenen in het buitenland? Mail uw reactie in max. 300 woorden naar opinie@refdag.nl. De redactie publiceert een selectie van de inzendingen op de opiniepagina.